Gan suy yếu nếu tự ý bổ sung quá liều vitamin A

Rất nhiều người trong chúng ta thường chỉ biết đến vitamin A ở vai trò tăng cường thị lực, giúp làm đẹp da.., nên khi mắt có những dấu hiệu như khô, mỏi, nhìn mờ, hoặc da khô, mẩn ngứa… thường được bạn bè, người nhà khuyên bổ sung vitamin A bằng các cách như cố gắng ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin A, uống bổ sung các sản phẩm chứa vitamin A. 

 

 

Vitamin A giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì và tăng cường kháng thể. Nếu thiếu vitamin A, mắt sẽ bị khô, gây bệnh quáng gà; cơ thể không có đủ sức đề kháng để chống lại bệnh tật; dễ mắc các bệnh lý về da… Nhưng ngược lại, thừa vitamin A cũng gây hại không kém, đặc biệt có thể dẫn đến tình trạng nhiễm độc gan.

 

Với vitamin A có nguồn gốc thực vật (beta- carotene), khi cung cấp dư thừa sẽ gây nên hiện tượng vàng da, nhưng nếu ngưng sử dụng một thời gian, hiện tượng này sẽ biến mất. Riêng với vitamin A có nguồn gốc động vật và từ các chế phẩm chứa vitamin A, cung cấp cho cơ thể quá nhiều so với nhu cầu hàng ngày trong thời gian dài, sẽ gây ngộ độc gan.

 

Vì vitamin A là một loại vitamin tan trong chất béo nên nếu sử dụng thường xuyên, quá liều (40,000 IU/ngày, ~12,000 mcg) sẽ khó đào thải ra ngoài qua đường phân, nước tiểu mà tích trữ lâu dài trong cơ thể đưa đến tình trạng nhiễm độc gan.

 

 

Không nên tự ý dùng thuốc vitamin A liều cao

 

Khi gan bị nhiễm độc, các tế bào gan sẽ tăng cường hoạt động để xử lý độc tố, từ đó sinh ra các chất trung gian. Các chất này sẽ kích thích tế bào Kupffer (được biết đến như một loại đại thực bào nằm trong xoang gan - nơi dẫn máu ra, vào gan, là tế bào đầu tiên ở gan tiếp xúc với các vi khuẩn, độc tố, tạo phản ứng miễn dịch) hoạt động quá mức, từ đó phóng thích ra các chất gây viêm như Interleukin, TNF-α, TGF-β… Các chất gây viêm này sẽ tấn công vào các tế bào gan, làm cho các tế bào gan bị tổn thương, hoại tử, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về gan như viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan. Ngoài ra, vitamin A liều cao là một chất độc trực tiếp dẫn đến ứ mật trong gan. Vitamin A dư thừa được lưu trữ trong các tế bào hình sao ở gan và sự tích tụ này có thể dẫn tới sự hoạt hóa và phì đại các tế bào hình sao, tăng sản xuất collagen, dẫn đến xơ hóa và tổn thương gan.

 

Các tổn thương tại gan do dùng liều cao vitamin A có thể hồi phục trong giai đoạn sớm của bệnh, tuy nhiên sự hồi phục này rất chậm. Bệnh nhân cần tránh tất cả các thuốc bổ có chứa vitamin A và tuân theo một chế độ ăn uống kiêng khem ít Vitamin A. Nói chung, những bệnh nhân có bệnh gan mãn tính hoặc nghiện rượu bia nên biết để tránh uống Vit A nhiều hơn so với yêu cầu tối thiểu hàng ngày nguyên nhân là do trên nền một bệnh gan đã có sẽ làm gia tăng tính mẫn cảm với độc tính của vitamin A.

Mỗi ngày, trung bình một người trưởng thành cần hấp thu khoảng 700-900 mcg (~2300 to 4300 IU) vitamin A, ở trẻ em cần một liều lượng thấp hơn là 300 to 700 mcg/ngày (~1000 to 2000 IU).

 

Với liều lượng này, cơ thể có thể hấp thu vừa đủ nếu bạn thực hiện chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ chất dinh dưỡng và thực đơn đa dạng với nhiều loại thực phẩm như trứng, sữa, cá, các loại rau, củ, quả có màu xanh, đỏ, cam, vàng như cà rốt, cà chua, ớt chuông, bí ngô…. Nhưng nếu bạn đã bổ sung vitamin A thông qua các loại thực phẩm này mà còn tự ý dùng thêm các loại thuốc chứa hàm lượng vitamin A cao nữa thì rất dễ bị thừa và gây ngộ độc.

  

 

Vitamin A có nhiều trong các loại thực phẩm thiên nhiên.

 

Trong trường hợp bạn ăn thiếu chất, các buổi ăn không đảm bảo đủ đầy đủ dinh dưỡng, cơ thể thiếu vitamin A gây ra các triệu chứng như mắt khô, mờ; thay đổi cấu trúc da; gặp khó khăn trong vấn đề hô hấp... Khi xuất hiện những triệu chứng này, bạn nên đi khám để được hướng dẫn cụ thể, không nên tự ý dùng thuốc chứa vitamin A liều cao vì sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến gan.

 

Việc thay đổi thói quen tự ý dùng thuốc chứa vitamin A chỉ phần nào giúp nhẹ đi gánh nặng khử độc cho gan. Bởi các độc chất khác (thực phẩm bẩn, nguồn nước ô nhiễm, vi khuẩn, virus trong môi trường...), chúng đều là những yếu tố gây hại cho cơ thể nói chung và gan nói riêng mà bạn khó tránh khỏi trong cuộc sống. Vì thế, để giảm nhẹ gánh nặng cho gan, cũng như bảo vệ sức khỏe tổng thể, cần thay đổi quan niệm vốn có. Thay vì tìm cách giải độc cho gan, cần chủ động chống độc, bảo vệ gan bằng cách kiểm soát tế bào Kupffer hoạt động quá mức - nguyên nhân chính khiến gan suy yếu và bệnh tật.

 

Mai Anh