Dị ứng nổi mề đay: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Theo thống kê của Bệnh viện da liễu Trung ương, cứ 100 người thì có 15 – 20 người từng bị nổi mề đay, và 70% trong số đó tiến triển thành bệnh lý mãn tính. Vậy dị ứng nổi mề đay thường diễn ra do những nguyên nhân nào và làm thế nào để cải thiện hiệu quả tình trạng này?

Dị ứng nổi mề đay là gì?

Dị ứng nổi mề đay là tình trạng nổi các nốt phát ban sần màu đỏ hoặc hồng, có hình dạng khác nhau và gây ngứa trên da. Mề đay thường diễn ra do các tác nhân kích thích làm tăng lượng histamin và các chất hóa học khác đột ngột, gây ra phản ứng phù của các mao mạch tại các vùng da và làm rò rỉ dịch tại các mô.

Mề đay có thể xuất hiện ở mọi bộ phận trên cơ thể nhưng phổ biến nhất là tay chân, mặt, môi, lưỡi, cổ, lưng bụng, bộ phận sinh dục,… Bệnh lý này gồm 2 dạng chính là:

• Mề đay cấp tính: Tình trạng kéo dài dưới 6 tuần, thông thường có thể được cải thiện sau khoảng 72 giờ được điều trị.
• Mề đay mạn tính: Mề đay kéo dài hơn 6 tuần, các triệu chứng có thể tái phát liên tục, thậm chí dẫn dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khác.

Dị ứng nổi mề đay sẽ xuất hiện các nốt sần màu đỏ và hồng trên da

Nguyên nhân gây dị ứng nổi mề đay

Nguyên nhân dị ứng nổi mề đay thường gặp là do các tác nhân dị ứng, nhiễm trùng hoặc bệnh lý.

1. Do các tác nhân dị ứng

Những tác nhân gây dị ứng phổ biến có thể dẫn đến tình trạng nổi mề đay là:

• Thức ăn: Các loại thực phẩm dễ gây dị ứng là hải sản, đậu phộng, trứng, sữa,…
• Mỹ phẩm: Dị ứng với các thành phần hóa chất, hương liệu có trong sản phẩm chăm sóc da.
• Thuốc: Dị ứng với thành phần của thuốc, thường gặp là thuốc kháng sinh, thuốc kháng viêm không steroid, thuốc hạ sốt, vắc-xin…
• Thời tiết: Sự thay đổi thời tiết, áp suất không khí, độ ẩm,… có thể là tác nhân làm tăng nguy cơ nổi mề đay.
• Quần áo: Các chất liệu vải như len, dạ, lông,… có thể gây ra phản ứng dị ứng làm nổi mề đay ở da.
• Dị nguyên trong không khí: Những tác nhân phổ biến gây dị ứng nổi mề đay là phấn hoa, côn trùng, lông động vật,…

Hải sản có thể là tác nhân gây dị ứng

2. Nhiễm trùng

Người bệnh có thể phát hiện các triệu chứng nổi mề đay khi cơ thể bị nhiễm trùng do virus (cúm, viêm gan, COVID-19,…), vi khuẩn (nhiễm khuẩn tai mũi họng, nhiễm trùng đường tiết niệu,…) hay nhiễm ký sinh trùng đường ruột (giun, sán,…).

3. Các bệnh lý

Nổi mề đay dị ứng có thể là triệu chứng của các bệnh lý về gan. Khi tế bào gan suy yếu, chức năng đào thải độc tố suy giảm sẽ làm tăng tích tụ các chất độc gây hại trong cơ thể, lâu ngày biểu hiện qua làn da như nổi mề đay, mẩn ngứa, mụn nhọt. (1)

Một số nguyên nhân khác làm nổi mề đay trên da là do hệ quả của các bệnh lý (lupus, bệnh tuyến giáp, bệnh bạch cầu,…), di truyền, rối loạn nội tiết tố (phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh hoặc mang thai), gặp vấn đề về tâm lý.

Triệu chứng dị ứng nổi mề đay

Khi bị nổi mề đay, người bệnh có thể dễ dàng nhận thấy các triệu chứng trên làn da như:

• Nổi nốt ban có màu đỏ, hồng hoặc trắng trên cơ thể.
• Các nốt mề đay có hình dáng đa dạng như hình tròn, hình bầu dục, hình vòng,…
• Mề đay có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc nổi thành từng đám.
• Người bệnh có cảm giác ngứa ngáy.
• Mề đay có thể xuất hiện phổ biến nhất ở các khu vực như mặt (gò má, môi, lưỡi,…), tay (cánh tay, bắp tay), chân, cổ, bộ phận sinh dục,…

Người bệnh cần lưu ý tiến hành thăm khám ngay khi các biểu hiện của dị ứng nổi mề đay kéo dài, đi kèm cảm giác ngứa ngáy bất thường; cảm thấy đau khi chạm vào nốt mề đay, xuất hiện mụn nước; sưng phù ở môi, mặt; mệt mỏi, rối loạn nhịp tim, tụt huyết áp, buồn nôn, tiêu chảy,…

Phương pháp chẩn đoán dị ứng nổi mề đay

Khi tiến hành thăm khám, bác sĩ sẽ chẩn đoán lâm sàng thông qua các triệu chứng trên da của bệnh nhân, đồng thời thăm hỏi về thời gian nổi mề đay, tiền sử bệnh lý,… để tìm ra nguyên nhân gây bệnh và xác bệnh tình trạng nổi mề đay mãn tính hay cấp tính. Một số phương pháp xét nghiệm cũng được người bệnh áp dụng như:

• Xét nghiệm da: Thực hiện kiểm tra các chất gây dị ứng trên da để xác định nguyên nhân gây dị ứng. Phương pháp xét nghiệm này thường không thể thực hiện đối với trường hợp mề đay mãn tính.
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra các kháng thể (thành phần chống lại các tác nhân gây dị ứng) để tìm ra chất gây dị ứng.

Bác sĩ có thể chẩn đoán thông qua kiểm tra các triệu chứng và thực hiện các xét nghiệm

Biến chứng của nổi mề đay dị ứng

Nổi mề đay cấp tính ở mức độ nghiêm trọng có thể gây phù đường hô hấp, cụ thể là cổ họng, phổi, làm tắc nghẽn đường thở, thậm chí dẫn đến tử vong. Bên cạnh đó, người bị dị ứng nổi mề đay có thể gặp phản ứng sốc phản vệ nghiêm trọng nếu tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng và cần được cấp cứu ngay để tránh đe dọa đến tính mạng.

Ngoài ra, tình trạng này còn ảnh hưởng đến ngoại hình, làm cho người bệnh cảm thấy tự ti. Da có phản ứng ngứa khiến người bệnh thường xuyên gãi mạnh làm trầy xước, gây nhiễm trùng da. Những biến chứng khác của mề đay là chàm mãn tính, tăng sắc tố gây sạm da.

Điều trị dị ứng nổi mề đay

Sau khi thăm khám, tùy theo tình trạng và nguyên nhân nổi mề đay mà bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị khác nhau.

1. Điều trị bằng thuốc

Điều trị dị ứng mề đay bằng thuốc kháng histamin để giảm các triệu chứng, hoặc sử dụng thuốc kháng histamin kết hợp với các loại thuốc khác trong trường hợp mắc phải mề đay mạn tính. Nếu tình trạng của người bệnh không được cải thiện, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc steroid dạng uống hoặc tiêm.

Đối với trường hợp nổi mề đay mãn tính không rõ nguyên do, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh sử dụng các loại thuốc sinh học như omalizumab (ngăn chặn immunoglobulin E.) để giảm các triệu chứng nổi mề đay.

Trong trường hợp nổi mề đay dị ứng nghiêm trọng đi kèm với các triệu chứng sốc phản vệ người bệnh cần phải tiêm epinephrine, dùng thuốc cortisone hoặc thuốc điều chỉnh miễn dịch để điều trị kịp thời.

2. Điều trị tại nhà

Bên cạnh các phương pháp điều trị nội khoa, người bệnh cũng có thể thực hiện một số biện pháp tại nhà để làm dịu vùng da nổi mề đay như:

• Đắp các nguyên liệu từ thiên nhiên làm dịu da như nha đam, trà xanh, bột yến mạch, mật ong,…
• Tránh gãi mạnh và chà xát da để hạn chế vết trầy xước và tổn thương da.
• Mặc trang phục rộng rãi, thoáng mát, mỏng nhẹ.
• Sử dụng khăn mát để chườm nhẹ lên da giúp làm dịu các cơn ngứa.

Tránh gãi mạnh để hạn chế làm tổn thương các vùng da

Cách phòng ngừa dị ứng nổi mề đay như thế nào?

Để phòng ngừa hiệu quả nguy cơ nổi mề đay, người bệnh cần lưu ý những điều sau đây:

• Tìm hiểu về các nguyên nhân khiến bản thân bị dị ứng và tránh tiếp xúc.
• Lựa chọn mỹ phẩm chứa các thành phần dịu nhẹ với làn da và độ pH có tính acid nhẹ tương đương với tính acid của da (pH từ 5 – 6).
• Mặc trang phục rộng rãi, thoải mái, không mặc các loại quần áo bó sát và có chất vải dễ gây kích ứng da.
• Giữ ấm cho cơ thể cẩn thận khi vào mùa lạnh, tránh để da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
• Đảm bảo không gian sống sạch sẽ, thoáng mát, tránh những nơi có độ ẩm cao.
• Hạn chế các loại đồ ăn cay nóng và chất kích thích như bia rượu, thuốc lá.
• Vệ sinh thân thể thường xuyên.
• Tăng cường sức đề kháng cho cơ thể bằng cách xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, thường xuyên luyện tập thể thao, đồng thời giữ cho tinh thần luôn được thư giãn.

Tế bào Kupffer (đại thực bào thường trú ở xoang gan có nhiệm vụ thực hiện các phản ứng miễn dịch) dưới tác động của các yếu tố như bia rượu, virus, sự tích tụ mỡ thừa, các chất độc hại,… có thể bị kích thích quá mức, tăng cường phóng thích các chất gây viêm như Leukotriene, Interleukin, TNF-α, TGF-β… gây tổn thương tế bào gan. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến các triệu chứng trên da như mề đay, mụn nhọt.

Viên uống Hewel từ Mỹ với các thành phần từ thiên nhiên S. Marianum và Wasabia có khả năng làm giảm sự nhạy cảm của thụ thể TLR ở bề mặt tế bào Kupffer, giảm quá trình sản xuất các chất gây viêm, hỗ trợ cải thiện chức năng thải độc của gan và bảo vệ tế bào gan.

Sử dụng viên uống Hewel 2 viên/ngày giúp hỗ trợ giảm các triệu chứng mẩn ngứa mề đay do suy yếu chức năng gan; hỗ trợ phòng ngừa gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan hay ung thư gan.

Hewel giải độc từ bên trong, chống độc từ bên ngoài đem đến hiệu quả chăm sóc, bảo vệ gan tối ưu

Các thắc mắc thường gặp

Dưới đây là những thắc mắc của người bệnh về tình trạng dị ứng nổi mề đay.

1. Dị ứng nổi mề đay có phải là bệnh không?

Nổi mề đay là một bệnh lý dị ứng da phổ biến, liên quan đến các phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với các dị nguyên. Bệnh lý này tuy không lây nhiễm nhưng có khả năng tái phát nhiều lần, ảnh hưởng đến sinh hoạt của người bệnh.

2. Dị ứng nổi mề đay có nguy hiểm không?

Tình trạng dị ứng nổi mề đay thường lành tính và có thể tự phục hồi. Tuy nhiên, một số trường hợp sốc phản vệ có thể đi kèm với tình trạng phù vùng hầu họng, sưng môi, nôn mửa,… cần phải được cấp cứu kịp thời vì có thể gây nguy hiểm tính mạng.

3. Dị ứng nổi mề đay bao lâu thì khỏi?

Tình trạng nổi mề đay cấp tính thường có thể khỏi sau vài ngày và không kéo dài quá 6 tuần. Tuy nhiên, trường hợp nổi mề đay mãn tính có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm, gây khó chịu cho người bệnh.

4. Bị mề đay dị ứng kéo dài bao lâu thì đi gặp bác sĩ?

Khi phát hiện các triệu chứng nổi mề đay và biết rõ nguyên nhân không liên quan đến các tác nhân nghiêm trọng như hải sản, thuốc,…, người bệnh có thể tự quan sát các phản ứng tại nhà. Trường hợp nổi mề đay chưa rõ nguyên nhân hoặc phát hiện các triệu chứng đi kèm như buồn nôn, tim đập nhanh, sưng môi và lưỡi,… cần đến bệnh viện ngay để được thăm khám từ sớm.

5. Dị ứng nổi mề đay kiêng gì?

Những loại thực phẩm có khả năng gây dị ứng mà người bị nổi mề đay nên hạn chế sử dụng là: hải sản, sữa bò, thịt bò, đồ ăn cay nóng, đồ uống có cồn,…

6. Dị ứng mề đay có lây lan khi gãi không?

Việc gãi mạnh ở những vùng da bị tổn thương có thể gây trầy xước, tạo điều kiện cho sự xâm nhập của các vi khuẩn gây nhiễm trùng và tăng nguy cơ lan rộng của mề đay.

Dị ứng nổi mề đay có thể diễn ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Vì vậy, hãy thăm khám bác sĩ ngay nếu tình trạng nổi mề đay kéo dài để xác định nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp. Chủ động chăm sóc làn da, bổ sung dưỡng chất hỗ trợ tăng cường khả năng giải độc của gan và bảo vệ gan như tinh chất S. Marianum và Wasabia để phòng ngừa dị ứng gây nổi mề đay.