Bị ngứa do gan chữa như thế nào? Những điều cần biết

Sẩn ngứa do gan là tình trạng khá phổ biến nhưng nhiều người thường bỏ qua vì cho rằng chúng sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, đôi lúc mẩn ngứa do gan là dấu hiệu cảnh báo chức năng gan đang có vấn đề. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị ngứa da do gan hiệu quả trong bài viết sau.

Sẩn ngứa do gan là gì?

Sẩn ngứa do gan là tình trạng da nổi các mẩn đỏ li ti hoặc thành từng mảng, ngứa âm ỉ đến dữ dội, thường không đáp ứng với các loại thuốc chống dị ứng thông thường. Đây không phải là bệnh da liễu mà là biểu hiện ngoài da của các rối loạn chức năng gan bên trong cơ thể.

Khi gan bị tổn thương do viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan hoặc dùng thuốc, khả năng đào thải độc tố của gan sẽ suy giảm. Lúc này, các chất độc hại như bilirubin, axit mật và một số sản phẩm chuyển hóa tích tụ trong máu và được đưa đến da, gây kích thích các thụ thể thần kinh và dẫn đến hiện tượng sẩn ngứa. Sẩn ngứa do gan có thể xuất hiện ở nhiều vị trí như lưng, ngực, tay chân, đặc biệt là vào ban đêm hoặc sau khi ăn đồ nóng, uống rượu bia.

Nguyên nhân gây nổi mẩn ngứa do gan

Nếu bạn nổi mẩn ngứa kéo dài, tái phát liên tục dù đã dùng thuốc chống dị ứng, rất có thể đây là biểu hiện cảnh báo gan đang gặp vấn đề. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến dẫn đến ngứa da do gan:

1. Ứ mật

Hơn 80% người bị bệnh gan ứ mật sẽ gặp tình trạng ngứa da. Ngứa da do bệnh gan ứ mật tạo cảm giác ngứa liên tục, dữ dội và đôi khi làm suy nhược ở nhiều bộ phận khác nhau của cơ thể. (1)

Gan có vai trò sản xuất và bài tiết mật giúp hỗ trợ tiêu hóa và đào thải độc tố. Khi dòng chảy của mật bị tắc nghẽn hoặc gan không tiết mật, axit mật sẽ tích tụ trong máu và lắng đọng tại da. Các axit mật có khả năng kích thích các sợi thần kinh dưới da, gây cảm giác ngứa ngáy kéo dài. Ngoài ngứa da, nổi mẩn, người bệnh còn gặp một số triệu chứng như vàng da, nước tiểu sẫm màu, đau bụng, buồn nôn,…

2. Tăng bilirubin

Bilirubin là sản phẩm thoái hóa của hồng cầu, thường được gan xử lý và bài tiết ra ngoài qua mật. Tuy nhiên, khi gan bị tổn thương, khả năng chuyển hóa bilirubin giảm, khiến bilirubin tăng cao trong máu. Bilirubin dư thừa gây vàng da, vàng mắt, là yếu tố kích ứng da, dẫn đến sẩn ngứa, đặc biệt ở vùng lòng bàn tay, bàn chân.

3. Tăng histamin hoặc opioid nội sinh

Gan cũng tham gia vào quá trình chuyển hóa histamin, chất trung gian gây dị ứng. Khi gan suy yếu, nồng độ histamin trong máu có thể tăng cao bất thường, gây giãn mạch, kích thích dây thần kinh cảm giác và hình thành các mẩn đỏ ngứa ngáy. Ngoài ra, các nghiên cứu gần đây còn ghi nhận tình trạng tăng opioid nội sinh (các chất giảm đau nội sinh của cơ thể) trong máu bệnh nhân gan, làm tăng nhạy cảm với các kích thích ngứa tại da.

4. Tích tụ các độc chất trong máu

Nguyên nhân sẩn ngứa do gan cũng có thể do các chất độc hại tích tụ trong cơ thể. Một trong những chức năng chính của gan là đào thải độc tố ra khỏi cơ thể. Khi gan bị suy giảm chức năng, các chất độc như amoniac, phenol, axit béo tự do,… sẽ tích tụ trong máu và phát tán đến các mô, trong đó có da. Các chất này kích hoạt hệ thần kinh ngoại biên, gây viêm da, nổi mẩn và ngứa ngáy kéo dài.

5. Tác dụng phụ của thuốc điều trị gan

Một số loại thuốc điều trị bệnh gan như interferon, ribavirin, thuốc kháng virus hoặc thuốc hạ men gan có thể gây phản ứng phụ trên da, đặc biệt là phản ứng mẫn cảm hoặc viêm da dị ứng. Khi dùng thuốc trong thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng phát ban, nổi sẩn, ngứa ngáy toàn thân, khiến người bệnh nhầm lẫn với dị ứng thông thường.

Một số thuốc điều trị bệnh gan có thể gây phản ứng phụ nổi sẩn ngứa trên da

Triệu chứng ngứa do bệnh gan

Ngứa da là một trong những dấu hiệu thường gặp ở người mắc bệnh gan, tuy nhiên lại dễ bị nhầm lẫn với triệu chứng dị ứng thông thường. Triệu chứng ngứa do gan thường biểu hiện theo hai nhóm chính:

1. Triệu chứng ngoài da

Người bệnh có thể gặp hiện tượng ngứa âm ỉ hoặc dữ dội, thường không thuyên giảm dù đã dùng thuốc kháng histamin. Cảm giác ngứa da do bệnh gan có xu hướng nặng hơn vào ban đêm, khiến người bệnh mất ngủ, mệt mỏi. Vị trí ngứa thường xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân, lưng, ngực hoặc rải rác toàn thân. Trên da có thể xuất hiện các sẩn đỏ, mẩn ngứa, bong tróc hoặc vết xước do gãi nhiều. Tuy nhiên, trong một số trường hợp không có biểu hiện rõ ràng, chỉ có cảm giác ngứa âm ỉ kéo dài.

2. Triệu chứng toàn thân

Bên cạnh các dấu hiệu ngoài da, người bệnh còn có thể gặp một số triệu chứng toàn thân đi kèm như mệt mỏi kéo dài, chán ăn, đầy bụng, vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể bị sụt cân không rõ nguyên nhân hoặc xuất hiện dấu hiệu chảy máu dưới da (nốt xuất huyết, bầm tím). Những triệu chứng này cho thấy gan đang bị tổn thương và không còn đảm nhận tốt vai trò lọc thải độc tố trong cơ thể.

Chẩn đoán mẩn ngứa do gan

Để xác định ngứa da có phải bệnh gan hay không, người bệnh cần thăm khám và thực hiện một số xét nghiệm chuyên sâu. Quy trình chẩn đoán mẩn ngứa do gan thường bao gồm các bước sau:

1. Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bệnh lý gan, các triệu chứng đi kèm như vàng da, vàng mắt, mệt mỏi, sụt cân,… Đồng thời, đánh giá vùng da bị ngứa, quan sát tổn thương ngoài da như sẩn đỏ, trầy xước, mẩn ngứa và xác định mức độ lan rộng. Phân biệt sẩn ngứa do gan với các nguyên nhân da liễu khác như viêm da cơ địa hay dị ứng cũng được thực hiện trong bước này.

2. Xét nghiệm máu

Các xét nghiệm máu như ALT, AST, GGT, bilirubin toàn phần và trực tiếp giúp đánh giá chức năng gan. Men gan tăng cao cho thấy gan đang bị tổn thương, từ đó bác sĩ có thể nghi ngờ nguyên nhân gây ngứa da có phải bệnh gan hay không.

3. Siêu âm gan

Siêu âm gan giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc gan như gan nhiễm mỡ, xơ gan, khối u gan hoặc ứ mật. Siêu âm cũng đánh giá được mức độ tổn thương và tình trạng lưu thông mật, hỗ trợ chẩn đoán nguyên nhân gây ngứa.

4. Sinh thiết gan

Trong những trường hợp nghi ngờ viêm gan mãn tính, xơ gan hoặc ung thư gan, sinh thiết gan có thể được chỉ định để đánh giá chính xác tổn thương mô gan. Đây là tiêu chuẩn vàng giúp xác định nguyên nhân gây sẩn ngứa liên quan đến gan.

Siêu âm gan giúp bác sĩ phát hiện các bất thường liên quan đến cấu trúc gan

Các bệnh gan thường gây ngứa da

Ngứa da kéo dài, tái phát không rõ nguyên nhân có thể là dấu hiệu cảnh báo gan đang gặp vấn đề nghiêm trọng. Trong nhiều trường hợp, ngứa là biểu hiện ban đầu của một số bệnh lý gan tiềm ẩn và chỉ được phát hiện khi đã tiến triển nặng.

1. Viêm gan virus B, C

Viêm gan B và C là hai bệnh lý truyền nhiễm phổ biến do virus tấn công và làm tổn thương tế bào gan. Khi gan bị viêm, quá trình chuyển hóa và thải độc bị cản trở, dẫn đến tích tụ bilirubin và các chất độc khác trong máu. Bệnh có thể gây vàng da, mẩn ngứa và nổi sẩn khắp cơ thể. Ở giai đoạn mãn tính, viêm gan B hoặc C còn làm tăng nguy cơ tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan, khiến triệu chứng ngứa càng nghiêm trọng hơn.

2. Xơ gan

Xơ gan là hậu quả của các tổn thương gan kéo dài, khiến cấu trúc gan bị thay đổi và hình thành các dải xơ gây cản trở lưu thông máu và mật. Khi mật không được bài tiết hiệu quả, axit mật tích tụ trong máu và di chuyển đến da, kích thích các dây thần kinh cảm giác gây ngứa. Người bị xơ gan thường ngứa nhiều vào ban đêm, kèm theo các triệu chứng như bụng chướng, sụt cân, phù chân và mệt mỏi kéo dài.

3. Ung thư gan

Ung thư gan nguyên phát hoặc thứ phát có thể gây ngứa da do ảnh hưởng đến khả năng chuyển hóa và đào thải bilirubin của gan. Ngoài ra, khối u gan cũng có thể chèn ép đường mật, gây tắc mật và làm tăng nồng độ axit mật trong máu – nguyên nhân trực tiếp gây ngứa da dai dẳng. Triệu chứng ngứa thường đi kèm vàng da, sụt cân nhanh, chán ăn và đau tức vùng hạ sườn phải.

4. Bệnh gan ứ mật

Như đã đề cập, gan ứ mật là tình trạng dòng chảy mật bị tắc nghẽn do viêm đường mật, sỏi mật hoặc bệnh lý tự miễn như viêm đường mật xơ hóa. Axit mật tích tụ trong máu sẽ gây ngứa ngáy dữ dội, đặc biệt ở lòng bàn tay, bàn chân và không có tổn thương da điển hình. Ngứa do ứ mật có thể là dấu hiệu duy nhất trong thời gian dài trước khi các triệu chứng khác xuất hiện.

Cách chữa ngứa do gan

Để điều trị hiệu quả bệnh sẩn ngứa do gan, cần tác động từ nguyên nhân gốc và đây là một số phương pháp hỗ trợ điều trị sẩn ngứa do bệnh gan:

• Điều trị bệnh gan nền: Tùy theo nguyên nhân, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ phù hợp như thuốc kháng virus (viêm gan B, C), giải quyết tình trạng ứ mật, thuốc bảo vệ tế bào gan hoặc điều trị biến chứng xơ gan, ung thư gan.
• Đào thải độc tố gan: Có thể sử dụng các sản phẩm có lợi cho gan chứa chiết xuất từ thiên nhiên như actiso, cây kế sữa, curcumin,… giúp hỗ trợ chức năng gan, tăng khả năng đào thải độc tố.
• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh: Tránh các thực phẩm nhiều dầu mỡ, rượu bia, đồ cay nóng, đồng thời tăng cường rau xanh, trái cây, uống đủ nước để hỗ trợ giải độc gan và làm dịu tình trạng ngứa do gan.
• Dưỡng ẩm và làm dịu da: Trong quá trình điều trị, bạn có thể dùng thêm kem dưỡng ẩm, tắm nước mát, tránh gãi mạnh để không làm tổn thương da.
• Theo dõi và tái khám định kỳ: Thăm khám định kỳ giúp kiểm soát tiến triển bệnh gan và điều chỉnh phác đồ phù hợp với tình trạng ngứa hiện tại.

Bạn có thể sử dụng thêm kem dưỡng ẩm để làm dịu da trong quá trình điều trị

Cách phòng ngừa ngứa da do bệnh gan

Để ngăn ngừa tình trạng bị ngứa do gan, bạn cần chủ động chăm sóc và bảo vệ gan mỗi ngày bằng những biện pháp sau:

• Hạn chế rượu bia và chất kích thích: Đây là tác nhân hàng đầu gây tổn thương gan, làm suy giảm chức năng thải độc và dễ dẫn đến viêm gan, xơ gan.
• Duy trì chế độ ăn lành mạnh: Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám. Hạn chế đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn và nội tạng động vật.
• Tập thể dục đều đặn: Vận động mỗi ngày giúp tăng cường lưu thông máu, hỗ trợ gan hoạt động hiệu quả hơn.
• Tiêm phòng viêm gan: Chủ động tiêm phòng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh gan do virus như viêm gan B.
• Hạn chế tự ý sử dụng thuốc: Một số thuốc có thể gây hại cho gan nếu sử dụng kéo dài hoặc không đúng liều, vì vậy cần phải sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Tầm soát chức năng gan định kỳ: Tầm soát giúp phát hiện sớm các tổn thương gan, từ đó có hướng điều trị kịp thời, ngăn ngừa biến chứng ngứa da kéo dài.

Bên cạnh đó, bạn có thể phòng ngừa các bệnh về gan bằng những tinh chất thiên nhiên như Wasabia và S. Marianum có khả năng điều hòa hoạt động của tế bào Kupffer – “trung tâm gây viêm” trong gan, từ đó hạn chế sản sinh các chất trung gian gây viêm như TNF-α, TGF-β và Interleukin, góp phần làm giảm tổn thương gan. Đặc biệt, tinh chất Wasabia còn được chứng minh có khả năng tăng cường hoạt hóa Nrf2 – loại protein điều hòa hệ thống chống oxy hóa nội sinh gấp 3 lần, nhờ đó thúc đẩy quá trình khử độc, bảo vệ tế bào gan và hỗ trợ phục hồi mô gan bị hư hại.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Ngứa da kéo dài nhiều ngày, không rõ nguyên nhân, không đáp ứng với thuốc chống dị ứng thông thường.
• Kèm theo các triệu chứng như vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu, mệt mỏi, chán ăn hoặc sụt cân không rõ lý do.
• Vùng da ngứa bị trầy xước, viêm nhiễm, rỉ dịch do gãi nhiều.
• Có tiền sử bệnh gan hoặc đang điều trị các bệnh lý gan như viêm gan B, C, xơ gan, gan nhiễm mỡ,…
• Khi bạn đang dùng thuốc điều trị gan và nghi ngờ bị phản ứng phụ gây ngứa, nổi mẩn.

Thăm khám kịp thời giúp phát hiện sớm tổn thương gan và điều trị đúng hướng, tránh để bệnh tiến triển nặng, ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân

Thắc mắc thường gặp

Sẩn ngứa do bệnh gan là tình trạng khá phổ biến, hiểu đúng bản chất và cách xử lý sẽ giúp người bệnh an tâm hơn trong quá trình điều trị. Sau đây là một số thắc mắc thường gặp liên quan đến tình trạng ngứa da do bệnh gan:

1. Ngứa do gan có thể hết không?

Có. Tuy nhiên, để tình trạng ngứa thuyên giảm hoàn toàn, cần điều trị dứt điểm nguyên nhân gây ra, tức là bệnh gan nền. Khi chức năng gan được phục hồi, khả năng đào thải độc tố trở lại bình thường, các chất gây ngứa sẽ không còn tích tụ trong máu và da. Ngoài ra, người bệnh cũng cần kết hợp chăm sóc gan đúng cách, kiêng cữ hợp lý và theo dõi định kỳ để ngăn tái phát.

2. Sẩn ngứa do gan có nguy hiểm không?

Ngứa do gan có thể là dấu hiệu cảnh báo gan đang bị tổn thương. Nếu không được điều trị sớm, một số bệnh gan có thể tiến triển thành xơ gan, suy gan hoặc ung thư gan. Hơn nữa, ngứa kéo dài còn ảnh hưởng đến giấc ngủ, tâm lý và chất lượng sống của người bệnh.

3. Ngứa da do bệnh gan kéo dài bao lâu?

Điều này phụ thuộc vào mức độ tổn thương gan và hiệu quả điều trị. Một số người chỉ ngứa vài tuần, nhưng nhiều trường hợp có thể ngứa kéo dài nhiều tháng nếu gan chưa hồi phục. Thậm chí, tình trạng ngứa da do bệnh gan có thể dai dẳng nhiều năm ở bệnh nhân xơ gan hoặc bệnh gan mạn tính không được kiểm soát tốt.

4. Ngứa da do bệnh gan có lây không?

Ngứa da là biểu hiện ngoài da của rối loạn chức năng gan, không do vi khuẩn hay virus gây ra. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân gây bệnh gan là virus viêm gan B hoặc C thì các virus này có thể lây qua máu, tình dục và từ mẹ sang con. Do đó, người bệnh cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm virus, nhưng không cần lo lắng về việc ngứa lây qua tiếp xúc thông thường.

5. Có cần kiêng ăn gì khi bị sẩn ngứa do gan không?

Người bị sẩn ngứa do bệnh gan nên kiêng rượu bia, thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng, thức ăn nhanh và các món nhiều gia vị kích thích. Đây là những yếu tố làm gan phải hoạt động quá tải, gây tích tụ độc tố và khiến tình trạng ngứa trầm trọng hơn.

Sẩn ngứa do gan không chỉ gây khó chịu ngoài da mà còn có thể tiềm ẩn nguy cơ gan đang bị tổn thương. Nhận biết sớm triệu chứng, xác định đúng nguyên nhân và điều trị từ gốc là chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả. Ngoài ra, bạn nên chủ động chăm sóc gan bằng lối sống và thực phẩm lành mạnh để phòng ngừa sẩn ngứa và bảo vệ gan khỏe mạnh lâu dài.