Men gan GGT tăng trong trường hợp nào? Có cần lưu ý gì không?

Men gan GGT (Gamma-Glutamyl Transferase) là một trong những chỉ số quan trọng giúp đánh giá chức năng gan. Khi chỉ số GGT tăng cao, có thể là dấu hiệu cảnh báo gan đang gặp vấn đề. Vậy men gan GGT tăng trong trường hợp nào, nguyên nhân do đâu và kiểm soát bằng cách nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Men gan GGT tăng trong trường hợp nào?

Men gan GGT là một enzyme quan trọng trong gan, có vai trò hỗ trợ quá trình chuyển hóa và đào thải độc tố. Khi chỉ số GGT trong máu tăng cao, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo gan đang bị tổn thương hoặc gặp vấn đề nào đó. Những trường hợp phổ biến khiến men gan GGT tăng cao như:

1. Bệnh lý gan mật

1.1 Gan nhiễm mỡ

Khi lượng mỡ tích tụ trong gan vượt quá 5-10% trọng lượng gan, các tế bào gan có thể bị tổn thương, dẫn đến phản ứng viêm và giải phóng nhiều enzyme gan vào máu. Điều này khiến chỉ số men gan, đặc biệt là GGT, ALT và AST tăng cao hơn bình thường.

1.2 Viêm gan (do virus, thuốc hoặc bệnh tự miễn)

• Viêm gan virus (A, B, C, D, E): Virus tấn công tế bào gan, gây viêm và làm tổn thương gan, dẫn đến men GGT tăng cao.
• Viêm gan do thuốc: Một số loại thuốc như paracetamol, thuốc kháng sinh, thuốc điều trị ung thư, thuốc chống động kinh… có thể làm tổn thương gan và tăng men GGT.
• Viêm gan tự miễn: Hệ miễn dịch tấn công nhầm vào gan, gây viêm, tổn thương gan, khiến men GGT tăng cao.

1.3 Xơ gan

Men gan GGT tăng trong trường hợp nào? Có thể do xơ gan. Xơ gan là giai đoạn cuối của các bệnh lý gan mạn tính, các tế bào gan bị tổn thương nghiêm trọng và thay thế bằng các mô sẹo. Điều này khiến chức năng gan suy yếu và ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa men gan, làm tăng men GGT.

1.4 Tắc nghẽn đường mật

Đường mật có vai trò vận chuyển dịch mật từ gan xuống ruột để hỗ trợ tiêu hóa chất béo. Khi bị tắc nghẽn (do sỏi mật, viêm đường mật, khối u, xơ gan), dòng chảy của mật bị cản trở, khiến dịch mật bị ứng đọng trong gan. Điều này làm tổn thương tế bào gan và kích thích GTT giải phóng vào máu, làm tăng chỉ số này.

1.5 Bệnh lý tim mạch và chuyển hóa

GGT tăng trong trường hợp nào? Men gan GGT không chỉ là chỉ số đánh giá các tổn thương gan mà còn liên quan đến bệnh tim mạch và các rối loạn chuyển hóa. Men GGT đóng vai trò quan trọng trong quá trình chống oxy hóa và chuyển hóa glutathione – chất bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do. Khi mắc bệnh tim hoặc rối loạn chuyển hóa, cơ thể phải đối mặt với tình trạng viêm mạn tính và stress oxy hóa, làm gan và mô tim bị tổn thương, khiến men GGT tăng cao.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ rõ, GGT tăng cao có thể là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ mắc các bệnh lý như xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, tiểu đường tuýp 2, béo phì và hội chứng chuyển hóa. (1)

Men gan GGT tăng trong trường hợp nào? Có thể do các bệnh lý gan mật, tim mạch hoặc rối loạn chuyển hóa

2. Thói quen sinh hoạt không lành mạnh

• Uống quá nhiều rượu bia: Rượu bia là nguyên nhân hàng đầu khiến men gan GGT tăng cao. Khi gan phải xử lý một lượng cồn lớn, tế bào gan bị tổn thương, dẫn đến sự gia tăng của các enzyme GGT trong máu. Những người thường xuyên uống rượu bia hoặc nghiện rượu bia có nguy cơ bị viêm gan do rượu và xơ gan, làm chỉ số GGT tăng cao.
• Hút thuốc lá: Nicotine và hàng ngàn hóa chất độc hại trong thuốc lá gây stress oxy hóa, làm tổn thương tế bào gan và kích thích tăng men GGT. Hút thuốc lá còn giảm khả năng giải độc của gan, khiến gan sản xuất nhiều GGT hơn để chống lại tổn thương.
• Chế độ ăn uống kém lành mạnh: Ăn nhiều đồ chiên rán, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn làm tăng mỡ máu, dẫn đến gan nhiễm mỡ, làm tăng men GGT. Ngoài ra, ăn nhiều đường và tinh bột tinh chế như bánh kẹo, nước ngọt, cơm trắng làm tăng nguy cơ kháng insulin, khiến gan tổn thương và tăng GGT.
• Thức khuya, ngủ không đủ giấc: Ngủ là thời gian để gan và các cơ quan trong cơ thể được nghỉ ngơi để hồi phục lại năng lượng và các dưỡng chất cần thiết cho các hoạt động diễn ra trong ngày. Thức khuya làm rút ngắn quá trình này, khiến gan bị quá tải và tăng men GGT. Ngủ không đủ giấc còn làm tăng cortisol – hormone căng thẳng, gây viêm mạn tính và ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa men gan.

3. Một số bệnh lý khác

Men gan GGT tăng trong trường hợp nào? Một số bệnh lý có thể làm tăng chỉ số men gan này:

• Bệnh thận mạn tính: GGT có thể tăng nhẹ đến trung bình do suy giảm chức năng thận. Bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối cũng có chỉ số GGT cao hơn bình thường.
• Nhiễm trùng mạn tính (HIV, lao, sốt rét): Viêm nhiễm kéo dài có thể kích thích gan sản xuất nhiều GGT hơn.
• Bệnh cường giáp: Rối loạn tuyến giáp có thể làm tăng stress oxy hóa trong gan và khiến GGT tăng nhẹ.

Cách kiểm soát men gan GGT tăng

GGT tăng cao trong trường hợp nào? Men gan GGT tăng cao là dấu hiệu cảnh báo tổn thương gan, bệnh lý đường mật hoặc rối loạn chuyển hóa. Để kiểm soát chỉ số GGT, bạn cần áp dụng các biện pháp bao gồm kết hợp chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh và can thiệp y tế khi cần thiết.

Nếu nguyên nhân men gan GGT tăng cao do các bệnh lý gan mật, bệnh tim hay rối loạn chuyển hóa cần tích cực điều trị theo phác đồ của bác sĩ, khi bệnh tình được cải thiện, chỉ số men gan GGT cũng được kiểm soát.

Một số biện pháp giúp kiểm soát men gan GGT tăng cao do rượu bia, lối sống như:

1. Ngưng uống rượu bia

Ngưng uống rượu bia ngay nếu chỉ số GGT tăng cao. Nếu GGT tăng do rượu bia, việc ngừng uống rượu bia trong 2 tháng có thể giúp chỉ số này giảm về mức bình thường.

2. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Đưa các loại thực phẩm tốt cho gan vào trong chế độ ăn uống hằng ngày, tiêu biểu như: Rau xanh, trái cây (bưởi, cam, táo, bơ, dâu tây, nghệ, tỏi, cải bó xôi, súp lơ xanh) giúp hạ men gan. Dầu oliu, cá hồi, các loại hạt (hạnh nhân, hạt điều) giúp giảm viêm gan. Thực phẩm giàu chất xơ (yến mạch, lúa mạch, đậu lăng) giúp kiểm soát gan nhiễm mỡ.

Bên cạnh đó, bạn cần hạn chế các thực phẩm nhiều đường, tinh bột tinh chế (bánh kẹo, nước ngọt, cơm trắng), đồ ăn chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn. Thực phẩm nhiều muối có thể gây tích nước, tăng áp lực lên gan. Đồng thời, cần uống đủ 2-2.5 lít nước mỗi ngày giúp gan thải độc tốt hơn.

3. Kiểm soát cân nặng và tập luyện đều đặn

Dư cân, béo phì, có thể làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ, khiến chỉ số GGT tăng lên. Do đó, cần kiểm soát cân nặng một cách khoa học bằng chế độ ăn uống lành lạnh và vận động thường xuyên. Thể dục ít nhất 30 phút/ngày giúp tăng cường chuyển hóa và bảo vệ gan. Một số bài tập tốt cho gan như đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, yoga…

4. Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng

Ngủ đủ 7-8 tiếng/đêm giúp gan hoạt động hiệu quả hơn. Thực hành thiền, yoga, nghe nhạc có thể giúp giảm căng thẳng, hỗ trợ cải thiện chức năng gan.

5. Tránh các thuốc làm tăng GGT

Không làm dụng thuốc giảm đau (Paracetamol, Ibuprofen, Aspirin). Nếu phải sử dụng các loại thuốc lâu dài như kháng sinh, thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc hạ mỡ máu… hãy kiểm tra men gan định kỳ và tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Bổ sung dưỡng chất thiên nhiên giúp tăng cường khả năng thải độc, bảo vệ gan

Bên cạnh các biện pháp kể trên, người bệnh cần kiểm soát tốt hoạt động của tế bào Kupffer – đại thực bào nằm trong xoang gan, tham gia vào hầu hết các cơ chế sinh ra bệnh lý về gan.

Tế bào Kupffer khi bị kích hoạt quá mức bởi các yếu tố độc hại từ rượu bia, thực phẩm bẩn sẽ sản sinh ra các chất gây viêm như TNF-α, TGF-β, Interleukin… làm tổn thương tế bào gan, từ đó dẫn đến viêm gan, tăng men gan. Theo đó, để ngăn chặn tình trạng men gan tăng từ gốc, tạo điều kiện phục hồi các tổn thương ở gan, cần kiểm soát tế bào Kupffer không cho hoạt động quá mức.

Nhờ ứng dụng thành tựu công nghệ sinh học phân tử, các nhà khoa học Mỹ đã tìm ra bộ đôi tinh chất Wasabia và S. Marianum có khả năng kiểm soát hoạt động của tế bào Kupffer, đồng thời hỗ trợ tăng cường quá trình thải độc của gan, nhờ đó giảm quá trình viêm và tổn thương tế bào gan, ngăn chặn tăng men gan hiệu quả.

Thắc mắc thường gặp

1. Chỉ số GGT bao nhiêu là cao?

Mức GGT bình thường dao động từ 10-50 U/L ở nam giới, ở nữ giới là từ 6-32 U/L. GTT được xem là cao khi:

• GGT từ 51-100 U/L: Mức tăng nhẹ, có thể do rượu bia, gan nhiễm mỡ, béo phì hoặc ảnh hưởng của thuốc.
• GGT từ 101-200 U/L: Mức tăng trung bình, cảnh báo gan bị viêm hoặc tổn thương từ nhẹ đến vừa. Có thể do viêm gan cấp, xơ gan, tắc mật hoặc ung thư gan.
• GGT trên 500 U/L: Thường liên đến các bệnh lý nghiêm trọng như viêm đường mật, ung thư gan, xơ gan giai đoạn tiến triển, viêm gan tối cấp.

2. GGT tăng cao có nguy hiểm không?

Chỉ số GGT tăng cao là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm, đặc biệt là các bệnh lý gan mật. Mức độ nguy hiểm còn tùy thuộc vào nguyên nhân gây tăng GGT và mức độ tăng cao của chỉ số này.

3. Uống rượu có làm tăng GGT không?

Như đã nói, rượu bia là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm tăng chỉ số GGT. Người thường xuyên uống rượu có mức GGT cao hơn bình thường gấp 2-3 lần, thậm chí lên đến 200-500 U/L hoặc cao hơn nếu gan bị tổn thương nặng.

4. GGT cao nhưng các chỉ số men gan khác bình thường có đáng lo không?

Nếu chỉ số GGT tăng nhưng ALT, AST, ALP lại nằm trong giới hạn bình thường cũng là vấn đề đáng lo ngại. Bất kì chỉ số men gan nào gia tăng cũng đều có thể là dấu hiệu cảnh bảo sức khỏe đang gặp vấn đề. Tốt nhất, bạn nên theo dõi các chỉ số men gan định kỳ và kịp thời can thiệp nếu do các bệnh lý nguy hiểm gây ra.

5. Khi nào cần đi khám bác sĩ nếu GGT tăng cao?

Bạn nên đi khám ngay nếu chỉ số GGT duy trì mức cao trong thời gian dài hoặc tăng cao kèm theo các dấu hiệu bất thường như vàng da, vàng mắt; đau tức hạ sườn phải; mệt mỏi kéo dài, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân; nước tiểu sẫm màu, phân màu bạc; buồn nôn, đầy hơi; ngứa da, nổi mề đay.

Men gan GGT tăng trong trường hợp nào? Men gan GGT tăng cao là dấu hiệu bệnh lý gan mật, tim mạch, rối loạn chuyển hóa… Việc xác định nguyên nhân và có biện pháp kiểm soát kịp thời giúp bảo vệ sức khỏe gan và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Nếu chỉ số GGT tăng bạn nên xét nghiệm kiểm tra men gan định kỳ, đặc biệt khi có các triệu chứng bất thường vàng da, đau hạ sườn phải, mệt mỏi, chán ăn… phải đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán và có phương pháp can thiệp phù hợp.