Viêm da: Phân loại, nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

1. Viêm da là gì?

Viêm da (tên tiếng Anh: Dermatitis) là bệnh da liễu phổ biến và xảy ra ở mọi lứa tuổi. Đặc trưng của viêm da là tình trạng da viêm, khô, sưng đỏ và ngứa, một số trường hợp còn kèm theo mụn nước. Bệnh viêm da có 2 thể là cấp tính và mạn tính. Đối với cấp tính, triệu chứng xuất hiện trong thời gian ngắn và dần biến mất. Đối với thể mạn tính, tình trạng viêm nhiễm kéo dài và có xu hướng tái phát thường xuyên.

Khi bị viêm da, người bệnh sẽ rất khó chịu và ngứa ngáy, trường hợp nặng còn chảy máu và bội nhiễm. Bên cạnh đó, thời gian kéo dài tình trạng viêm sẽ phụ thuộc vào mùa và nguyên nhân gây bệnh.

Viêm da có nhiều loại khác nhau và gây ra nhiều khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh

2. Các loại viêm da

Bệnh viêm da được chia thành nhiều loại khác nhau. Một số dạng phổ biến ở trẻ em. Một số dạng khác chỉ xuất hiện ở người lớn. Cụ thể:(2)

2.1 Viêm da cơ địa (Atopic dermatitis)

Viêm da cơ địa hay còn gọi là chàm trẻ em, chàm cơ địa là bệnh da liễu mạn tính. Bệnh thường khởi phát từ rất sớm, khi còn nhỏ và tái phát nhiều lần ở giai đoạn trưởng thành. Viêm da cơ địa đặc trưng bởi các triệu chứng như mẩn đỏ, mụn nước, da khô, ngứa ngáy và da tăng tính nhạy cảm với các kích thích khác nhau từ môi trường.

Thông thường, triệu chứng lâm sàng của viêm da cơ địa sẽ thay đổi tùy theo độ tuổi, cụ thể:

• Thời kỳ ấu thơ (dưới 2 tuổi): Viêm da biểu hiện với biểu hiện ban đầu là các tổn thương như mụn nước, sau đó tiến triển thành hồng ban, mụn nước, chảy nước, đóng mài, bong vảy. Vị trí của các tổn thương gồm 2 má, trán, cằm, có khi xuất hiện ở cổ, tay, miệng và có hình móng ngựa.

• Thời kỳ trẻ em (từ 2-12 tuổi): Nếu sau 2-3 tuổi viêm da không khỏi hoặc không thuyên giảm gọi là eczema cơ địa trẻ em với biểu hiện là các đám viêm đỏ, mụn nước ngứa và lâu dần sẽ trở thành các mảng liken hóa phân bố ở nếp gấp hay mặt duỗi của chi và đặc biệt là ở cổ tay, cổ chân, mắt cá và ở cổ. Có khoảng 10% số bệnh nhân kéo dài đến tuổi trưởng thành, gọi là eczema cơ địa, giai đoạn người trưởng thành có các tổn thương lichen hóa, hằn cổ trâu và tiến triển mạn tính.

Viêm da cơ địa phát bệnh từ rất sớm, với các mụn nước, sau đó tiến triển thành hồng ban, mụn nước, chảy nước, đóng mài, bong vảy

• Thời kỳ thanh thiếu niên và người lớn (trên 12 tuổi): Các vùng da bị tổn thương khu trú hơn và chủ yếu là các mảng lichen hóa. Ngoài ra, còn thấy các thương tổn khác như hồng ban, mụn nước, vảy mài tiết, vết cào xước… và tái phát nhiều lần.

2.2 Viêm da tiếp xúc (Contact dermatitis)

Dạng này khởi phát khi da tiếp xúc với chất gây mẫn cảm dị ứng (dị ứng nguyên) như như nickel, potassium dichromate, formaldehyde, thiuram, cao su, xi măng, xăng dầu, hóa chất, sơn, các chất tẩy rửa… cũng có thể là các chất hóa học trong đời sống như quần áo, giày dép, vòng nữ trang, dây đeo đồng hồ, mỹ phẩm, kem ẩm da, thuốc nhuộm tóc… Các chất này gây mẫn cảm dị ứng kiểu miễn dịch trung gian tế bào với các triệu chứng như nổi ban đỏ kèm ngứa ngáy dữ dội, tập trung tại vùng da tiếp xúc trực tiếp với chất gây dị ứng, nếu bị tái phát nhiều lần da trở nên dày, thâm màu, lichen hóa.

2.3 Viêm da tiết bã (Seborrheic dermatitis)

Viêm da bã tiết (hay còn gọi là viêm da dầu) là dạng bệnh viêm da thường gặp và dễ tái phát. Triệu chứng điển hình của viêm da dị ứng là các mảng ban đỏ, có ranh giới với vùng da xung quanh, tróc vảy, tập trung ở khu vực có tuyến bã nhờn hoạt động cao như hai cánh mũi, nếp gấp mũi, da đầu, lưng, ngực…)

2.4 Viêm nang lông (Folliculitis)

Viêm nang lông là dạng viêm da phổ biến. Đặc trưng của bệnh là các nang nằm dưới chân lông, bị viêm đỏ, gây đau rát và ngứa ngáy. Nguyên nhân bệnh viêm nang lông do tụ cầu vàng Staphylococcus Aureus, bình thường khi vi khuẩn tụ cầu, liên cầu tạp sinh trên da khi gặp điều kiện thuận lợi như vệ sinh kém, sức đề kháng suy giảm, xây xát da, các rối loạn trong cơ thể như rối loạn chức năng gan thận, bệnh tiểu đường… vi khuẩn tăng sinh và gây bệnh. Dấu hiệu viêm nang lông có thể được kiểm soát tốt và biến mất nếu vệ sinh, chăm sóc tốt. Ngược lại, nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách sẽ dẫn đến tổn thương nặng và để lại sẹo thâm trên da.

Viêm nang lông xuất hiện các mụn mủ dưới chân lông, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thẩm mỹ của người bệnh

2.5 Viêm da ứ đọng

Dạng viêm da này khởi phát do giãn tĩnh mạch, suy van tĩnh mạch mạn tính hoặc do lưu thông máu kém. Triệu chứng cụ thể của viêm da ứ đọng là bong da, tăng sắc tố, ngứa ngáy, thậm chí lở loét. Các biểu hiện này kéo dài dai dẳng và có khuynh hướng tăng sắc tố hình thành mạng lưới do lắng đọng hemosiderin.

3. Các yếu tố gây viêm da

Bất kỳ đối tượng nào cũng có thể mắc bệnh viêm da. Tuy nhiên, một số yếu tố làm tăng nguy cơ cao mắc bệnh viêm da như:(3)

• Gia đình có người mắc bệnh viêm da
• Người có tiền sử bị dị ứng
• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm, khói bụi
• Người bị suy giảm sức đề kháng
• Người bị hen suyễn

Ngoài ra, một số yếu tố làm tăng nguy cơ viêm da như thường xuyên rửa và làm khô tay sẽ làm mất lớp dầu bảo vệ da và thay đổi độ cân bằng pH. Do đó, nhiều nhân viên y tế thường dễ bị viêm da.

4. Nhận biết dấu hiệu của bệnh viêm da

Tùy từng loại viêm da, mức độ nhẹ hay nghiêm trọng mà dấu hiệu nhận biết cũng khác nhau. Hình dáng của vết thương cũng khác nhau và tùy thuộc vào vị trí ảnh hưởng trên cơ thể. Tuy nhiên, nhiều người bệnh có thể gặp một số dấu hiệu điển hình như:(1)

• Da ngứa ngáy khó chịu
• Phát ban da
• Phồng rộp da
• Da dày lên, nứt nẻ và bong tróc
• Da mưng mủ
• Da sưng đỏ
• Cảm giác đau, nóng và châm chích khi chạm vào da
• Lở loét vùng da nếu bị bội nhiễm

Viêm da nếu không được điều trị sớm, đúng cách sẽ dễ gây bội nhiễm, để lại sẹo xấu trên da

5. Phương pháp điều trị bệnh viêm da

Cách chữa viêm da sẽ phụ thuộc thể bệnh, mức độ triệu chứng, nguyên nhân gây bệnh viêm da, tùy từng độ tuổi khác nhau… Đối với viêm da cấp tính, các triệu chứng có thể tự khỏi trong vài giờ hoặc vài ngày. Đối với viêm da mạn tính, cần được chẩn đoán mức độ, nguyên nhân và có cách điều trị thích hợp từ bác sĩ chuyên khoa.

Một số phương pháp điều trị viêm da mạn tính như:

5.1 Sử dụng thuốc

Sử dụng thuốc là phương pháp phổ biến giúp kiểm soát nhanh các triệu chứng viêm da khởi phát. Một số loại thuốc giảm ngứa ngáy, kháng viêm và làm dịu da như:

• Thuốc kháng histamine có tác dụng giảm dị ứng và giảm ngứa ngáy
• Thuốc bôi, kem bôi điều trị tại chỗ chứa steroid giúp giảm ngứa ngáy, kháng viêm và làm dịu da
• Kem dưỡng ẩm, lotion giúp da mềm mại, giảm cảm giác khô, ngứa, rát ở da
• Thuốc kháng sinh, kháng viêm, chống nấm, các loại thuốc này áp dụng với trường hợp nặng, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng và bội nhiễm da.
• Dùng thuốc kết hợp với liệu pháp ánh sáng

5.2 Điều trị tại nhà

Bên cạnh việc tuân thủ theo phác đồ điều trị viêm da của bác sĩ, bạn có thể cải thiện nhanh tình trạng viêm, ngứa da tại nhà bằng cách áp dụng các biện pháp như:

• Chườm đá lạnh giúp giảm sưng tấy và ngứa ngáy
• Châm cứu, massage, tập yoga để giảm stress; áp dụng cho các trường hợp căng thẳng, stress khiến viêm da bùng phát
• Sử dụng các nguyên liệu để đun nước tắm hoặc đắp trực tiếp lên da như nha đam, lá khế, trầu không, lá ổi, mật ong…
• Chế độ ăn uống khoa học, bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, loại bỏ những thực phẩm gây kích ứng giúp bạn kiểm soát chứng viêm da tốt hơn
• Trong một số trường hợp, có thể dùng thực phẩm bổ sung vitamin D và probiotic.

Ngoài ra, nếu da bị trầy xước, bạn hãy băng vết thương bằng vải sạch hoặc băng gạc để tránh kích ứng và nhiễm trùng da.

Cải thiện viêm da có liên quan đến bệnh gan bằng thảo dược thiên nhiên

Nếu trường hợp viêm da ở dạng viêm da dị ứng hoặc viêm nang lông do rối loạn chức năng gan, người bệnh cần tìm đến giải pháp khoa học, an toàn và hiệu quả hơn.

Theo TTND Lê Văn Điềm, gan như “nhà máy vạn năng” của cơ thể, có nhiệm vụ chống độc, hỗ trợ tiêu hóa, chuyển hóa chất dinh dưỡng, dự trữ máu và dưỡng chất, điều hòa miễn dịch bảo vệ cơ thể… Dưới sự tấn công liên tục của các tố độc hại từ bên ngoài như thực phẩm nhiễm độc, rượu bia, béo phì khiến tế bào Kupffer – nằm ở xoang gan hoạt động quá mức và phóng thích ra nhiều chất gây viêm như Leukotriene, Interleukin, TNF-α, TGF-β… làm tổn thương tế bào gan, khiến tế bào gan bị hủy hoại, chức năng gan suy yếu. Khi gan bị suy yếu dẫn đến khả năng giải độc trong cơ thể kém khiến các độc tố bị tích tụ trong cơ thể. Khi độc chất tích tụ lâu ngày sẽ phát tán qua da và gây nên các triệu chứng như nổi mề đay, mẩn ngứa, mụn nhọt từ đó gây viêm da…về lâu ngày nếu bệnh gan không được điều trị, chức năng gan không được cải thiện có thể dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm như viêm gan, xơ gan, ung thư gan.

Hewel chứa bộ đôi tinh chất Wasabia và S. Marianum thiên nhiên giúp kiểm soát tế bào Kupffer – có tác dụng thúc đẩy quá trình khử độc tại gan, kiểm soát tế bào Kupffer, bảo vệ gan và tái tạo hiệu quả các tế bào gan bị hư hỏng. Từ đó, đẩy lùi từ gốc các triệu chứng như da khô ngứa, da bị sạm màu, mụn nhọt do viêm gan giúp duy trì làn da khỏe mạnh…

Ứng dụng thành tựu ngành sinh học phân tử, các nhà khoa học Mỹ đã phát minh công thức đột phá chứa bộ đôi tinh chất Wasabia và S. Marianum thiên nhiên (có trong Hewel) có khả năng kiểm soát hoạt động tế bào Kupffer, từ đó mang đến hiệu quả kép giúp chủ động chống độc, kháng khuẩn từ bên ngoài bảo vệ gan từ bên trong. Hỗ trợ phòng ngừa và hỗ trợ cải thiện các tình trạng bệnh lý ở gan như viêm gan, xơ gan…

Mặt khác, tinh chất Wasabia còn tăng cường đáng kể Nrf2 – loại protein đặc biệt có tác dụng kích hoạt hệ thống chống oxy hóa và bảo vệ cơ thể lên đến 3 lần. Đặc biệt với gan, hoạt chất Isothiocyanate có trong Wasabia cảm ứng mạnh với Glutathione-S-transferase (GST) có tác dụng thúc đẩy quá trình khử độc tại gan, kiểm soát tế bào Kupffer, bảo vệ gan và tái tạo hiệu quả các tế bào gan bị hư hỏng, phòng tránh các bệnh về gan và giúp gan khỏe mạnh. Ngoài ra, các nghiên cứu còn cho thấy các tinh chất có trong HEWEL có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng của viêm da, đặc biệt là viêm da cơ địa hay viêm da dị ứng. Từ đó, đẩy lùi tận gốc các triệu chứng như da khô ngứa, da bị sạm màu, mụn nhọt giúp duy trì làn da khỏe mạnh…

6. Cách phòng ngừa viêm da hiệu quả

Hầu hết người bị viêm da là người có làn da nhạy cảm, chỉ cần một tác nhân nhỏ cũng đủ làm bệnh khởi phát. Tuy nhiên, bạn có thể phòng ngừa viêm da từ sớm bằng các biện pháp sau:

• Vệ sinh cơ thể, sạch sẽ để loại bỏ bụi bẩn, mồ hôi – tác nhân gây ngứa và viêm da
• Bôi kem dưỡng ẩm sau khi tắm để cho da
• Hạn chế tắm nước quá nóng tránh kích thích da ngứa và viêm nhiễm
• Cẩn thận trong việc lựa chọn và sử dụng mỹ phẩm, nước hoa. Nên đọc thành phần và hướng dẫn sử dụng để chọn được sản phẩm phù hợp với làn da nhạy cảm của mình
• Hạn chế ăn các loại thức ăn dễ gây kích ứng như hải sản, thức ăn lạ…, không uống rượu bia, hút thuốc lá
• Không được tự ý dùng thuốc, chỉ dùng thuốc khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ

Chế độ ăn nhiều rau xanh không chỉ tốt cho sức khỏe nói chung mà còn hỗ trợ phòng ngừa bệnh viêm da nói riêng

Hầu hết các trường hợp viêm da không nguy hiểm đến tính mạng nhưng gây ra nhiều khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt và suy giảm chất lượng cuộc sống. Do đó, nếu tình trạng viêm da kéo dài người bệnh nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám và được chẩn đoán nguyên nhân, điều trị đúng phác đồ. Ngoài ra, các trường hợp viêm da cần bổ sung các tinh chất thiên nhiên có tác dụng chống độc, bảo vệ gan, giảm viêm da và mẩn ngứa hiệu quả.