Xét nghiệm viêm gan A bằng cách nào? Cách đọc kết quả chỉ số

Xét nghiệm viêm gan A bằng cách nào để phát hiện bệnh sớm và chính xác nhất? Đây là thắc mắc của nhiều người khi đối mặt với nguy cơ phơi nhiễm virus. Xét nghiệm không chỉ giúp xác định cơ thể đã từng nhiễm virus hay chưa mà còn là cơ sở quan trọng để bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Nội dung dưới đây sẽ chia sẻ chi tiết các phương pháp xét nghiệm viêm gan virus A và cách đọc kết quả chỉ số.

Xét nghiệm viêm gan A là gì?

Xét nghiệm viêm gan A là phương pháp kiểm tra nhằm phát hiện sự hiện diện của virus HAV (Hepatitis A Virus) trong cơ thể người. Thông qua xét nghiệm máu, bác sĩ có thể xác định liệu bạn có đang bị nhiễm virus cấp tính, đã từng nhiễm trong quá khứ hay chưa từng tiếp xúc với virus này. Đây là bước chẩn đoán quan trọng giúp kịp thời can thiệp điều trị, phòng ngừa biến chứng và hạn chế lây lan cho cộng đồng. Xét nghiệm thường được chỉ định khi người bệnh có triệu chứng nghi ngờ như sốt, vàng da, mệt mỏi hoặc từng tiếp xúc với nguồn lây nhiễm.

Các loại xét nghiệm viêm gan virus A

Để chẩn đoán, bác sĩ thường chỉ định một hoặc nhiều loại xét nghiệm máu chuyên biệt. Dưới đây là các xét nghiệm phổ biến:

1. Xét nghiệm kháng thể IgM anti-HAV

Đây là phương pháp chẩn đoán quan trọng nhằm xác định bạn có đang nhiễm viêm gan virus A cấp tính hay không, đặc biệt trong giai đoạn đầu khi triệu chứng chưa rõ ràng. Xét nghiệm kháng thể IgM anti-HAV là một loại xét nghiệm máu dùng để phát hiện sự hiện diện của kháng thể IgM chống lại virus.

Trong trường hợp kháng thể này thường xuất hiện trong máu từ 2 đến 6 tuần sau khi phơi nhiễm và tồn tại trong vài tháng. Do đó, nếu kết quả xét nghiệm IgM anti-HAV dương tính, tức là bạn đang mắc viêm gan virus A cấp tính và cần được theo dõi, điều trị phù hợp. Ngược lại, nếu kết quả âm tính, có thể bạn chưa nhiễm bệnh hoặc đã qua giai đoạn cấp tính. (1)

2. Xét nghiệm kháng thể IgG anti-HAV

Xét nghiệm kháng thể IgG anti-HAV là một xét nghiệm máu nhằm phát hiện sự hiện diện của kháng thể IgG chống lại (HAV) trong cơ thể. Kháng thể IgG thường xuất hiện sau khi cơ thể đã từng nhiễm virus hoặc tiêm vắc-xin phòng bệnh. Đây là loại kháng thể có khả năng bảo vệ lâu dài, giúp cơ thể ghi nhớ và chống lại virus nếu bị tái nhiễm trong tương lai.

Khác với kháng thể IgM – xuất hiện trong giai đoạn cấp tính, kháng thể IgG thường xuất hiện muộn hơn, khoảng vài tuần sau khi nhiễm và có thể tồn tại trong máu suốt đời. Vì vậy, xét nghiệm IgG anti-HAV chủ yếu được sử dụng để kiểm tra xem một người đã từng nhiễm bệnh hoặc đã có miễn dịch nhờ tiêm chủng hay chưa.

Nếu kết quả xét nghiệm IgG anti-HAV dương tính, điều đó cho thấy bạn đã có kháng thể bảo vệ và ít có nguy cơ bị nhiễm lại. Ngược lại, nếu kết quả âm tính, bạn chưa từng nhiễm viêm gan A và chưa có miễn dịch. Trong trường hợp này, bác sĩ thường khuyến nghị tiêm vắc-xin phòng bệnh, đặc biệt nếu bạn sắp đi đến vùng có dịch hoặc làm việc trong môi trường có nguy cơ cao.

Xét nghiệm kháng thể IgG anti-HAV là một xét nghiệm quan trọng.

3. Xét nghiệm HAV RNA (PCR)

Xét nghiệm HAV RNA (PCR) là xét nghiệm virus phổ biến hiện nay. Xét nghiệm HAV RNA (PCR) là một xét nghiệm sinh học phân tử giúp phát hiện vật liệu di truyền (RNA) của virus viêm gan A trong máu người bệnh. Công nghệ PCR tên tiến có khả năng khuếch đại và định lượng RNA virus, cho phép xác định sự hiện diện của virus ngay cả khi nồng độ virus rất thấp. Do đó, xét nghiệm này hữu ích trong việc chẩn đoán sớm, xác định người đang nhiễm virus trong giai đoạn chưa có triệu chứng hoặc trong các trường hợp cần xác minh nguồn lây.

Kết quả HAV RNA dương tính cho thấy virus gan A hoạt động, đồng nghĩa với việc bạn đang nhiễm bệnh và có khả năng lây lan. Kết quả âm tính thường cho biết không có virus trong máu, hoặc lượng virus quá thấp để phát hiện.

4. Xét nghiệm chức năng gan

Xét nghiệm chức năng gan là một nhóm các xét nghiệm máu giúp đánh giá khả năng hoạt động và tình trạng tổn thương của gan. Trong trường hợp nghi ngờ viêm gan A, xét nghiệm chức năng gan có vai trò quan trọng trong việc phát hiện dấu hiệu bị viêm hoặc suy giảm chức năng gan, từ đó hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi tiến triển bệnh. Một số chỉ số quan trọng trong xét nghiệm chức năng gan gồm: ALT (GPT) và AST (GOT), Bilirubin, GGT, ALP, Albumin và chỉ số đông máu (INR, Prothrombin time).

Khi nào cần thực hiện các xét nghiệm viêm gan A?

Nên được thực hiện khi có nghi ngờ phơi nhiễm hoặc xuất hiện các triệu chứng liên quan đến viêm gan cấp tính. Đây là bước quan trọng giúp phát hiện sớm bệnh, ngăn ngừa lây lan và điều trị kịp thời. Cụ thể, bạn nên làm xét nghiệm trong các trường hợp sau:

• Xuất hiện triệu chứng nghi ngờ: Nếu bạn có các dấu hiệu như mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn, đau bụng, sốt nhẹ, vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, đây có thể là biểu hiện của bệnh cấp, cần thực hiện xét nghiệm để xác định nguyên nhân.
• Tiếp xúc gần với người mắc bệnh: Virus viêm gan A có thể lây qua đường ăn uống. Do đó, nếu bạn sống cùng nhà, ăn uống chung, hoặc có tiếp xúc gần với người được chẩn đoán nhiễm HAV, nguy cơ lây nhiễm là rất cao. Việc xét nghiệm giúp phát hiện bệnh trước khi triệu chứng khởi phát.
• Làm việc trong môi trường có nguy cơ lây nhiễm cao: Nhân viên y tế, đầu bếp, phục vụ nhà hàng, công nhân xử lý rác thải, hoặc người chăm sóc trẻ nhỏ… nên được xét nghiệm định kỳ, đặc biệt khi xuất hiện ổ dịch tại nơi làm việc.
• Chuẩn bị đi du lịch hoặc công tác đến vùng có dịch viêm gan A: Việc xét nghiệm giúp bạn kiểm tra xem đã có miễn dịch với HAV chưa, từ đó cân nhắc tiêm vắc xin nếu cần thiết.
• Người bị rối loạn chức năng gan không rõ nguyên nhân: Nếu xét nghiệm chức năng gan cho thấy men gan tăng cao nhưng chưa xác định được nguyên nhân, bác sĩ có thể chỉ định làm xét nghiệm (IgM anti-HAV hoặc HAV RNA PCR) để tìm hiểu nguyên nhân.
• Trước khi hiến máu, hiến tạng hoặc trong thai kỳ: Việc xét nghiệm trước khi hiến máu, hiến tạng hoặc trong thai kỳ giúp đảm bảo an toàn cho người nhận hoặc cho thai nhi.

Quy trình xét nghiệm viêm gan A

Đây là một thủ thuật đơn giản, nhanh chóng và an toàn. Quy trình xét nghiệm viêm gan virus A gồm các bước cơ bản:

1. Chuẩn bị trước khi xét nghiệm

Trước tiên, bác sĩ sẽ trao đổi với bạn về các triệu chứng (nếu có), yếu tố nguy cơ hoặc lịch sử tiếp xúc với nguồn bệnh. Dựa vào đánh giá ban đầu, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm cần thiết như: Xét nghiệm kháng thể IgM anti-HAV, IgG anti-HAV, HAV RNA PCR; xét nghiệm chức năng gan…

2. Quá trình lấy mẫu

Bạn sẽ được nhân viên y tế lấy một lượng máu nhỏ từ tĩnh mạch ở tay. Quá trình này chỉ mất vài phút và chỉ gây đau nhẹ. Lượng máu cần thiết tùy theo số lượng xét nghiệm, thường từ 2-5ml. Mẫu máu được đựng trong ống chuyên dụng và dán mã định danh.

Thực hiện xét nghiệm bằng cách lấy lượng máu vừa đủ ở tĩnh mạch cánh tay.

3. Phân tích mẫu

Mẫu máu sẽ được chuyển đến phòng xét nghiệm sinh hóa hoặc sinh học phân tử. Thời gian trả kết quả phụ thuộc vào loại xét nghiệm: IgM/IgG anti-HAV thường có kết quả trong ngày, HAV RNA PCR khoảng từ 2–5 ngày (do kỹ thuật phân tử phức tạp hơn).

4. Cách đọc kết quả xét nghiệm viêm gan A

Sau khi có kết quả, bác sĩ sẽ giải thích rõ ý nghĩa từng chỉ số và đưa ra hướng xử lý phù hợp:

• Nếu dương tính với IgM: bạn đang nhiễm viêm gan virus A cấp, cần theo dõi và nghỉ ngơi, tránh lây nhiễm cho người khác.
• Nếu dương tính với IgG: bạn đã có miễn dịch, không cần điều trị.
• Nếu chức năng gan bị tổn thương nghiêm trọng, bác sĩ có thể yêu cầu theo dõi thêm hoặc nhập viện.

Lưu ý khi xét nghiệm

Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác và an toàn bạn cần lưu ý một số vấn đề quan trọng sau:

1. Trước khi xét nghiệm

• Không cần nhịn ăn, nhưng nếu bạn thực hiện thêm các xét nghiệm khác như đường huyết, mỡ máu… bác sĩ có thể yêu cầu nhịn ăn từ 8-12 tiếng.
• Nếu đang dùng thuốc điều trị, bạn cần thông báo với bác sĩ. Một số loại thuốc như thuốc hạ men gan, kháng sinh, thuốc điều trị bệnh nền, có thể ảnh hưởng đến chỉ số men gan.
• Tránh uống rượu bia trước khi xét nghiệm viêm gan virus A ít nhất 48 giờ. Bởi vì, rượu bia có thể làm tăng men gan và gây sai lệch kết quả xét nghiệm chức năng gan liên quan đến viêm gan A.

2. Trong quá trình thực hiện xét nghiệm

Giữ bình tĩnh, không lo lắng, ngồi yên và thả lỏng cánh tay để việc lấy máu dễ dàng hơn. Bạn nên uống nước trước 15-30 phút giúp tĩnh mạch nổi rõ hơn và hỗ trợ quá trình lấy máu thuận lợi.

3. Sau khi xét nghiệm

Ấn nhẹ vị trí lấy máu trong 3-5 phút để tránh bầm tím. Không xoa mạnh hoặc vận động mạnh cánh tay vừa lấy máu, tránh tụ máu dưới da. Bên cạnh đó, bạn nên bổ sung nước, ăn nhẹ sau khi xét nghiệm.

4. Khi nhận và đọc kết quả

Không tự diễn giải kết quả, lắng nghe bác sĩ tư vấn về kết quả, nguy cơ lây nhiễm, khả năng miễn dịch, hướng điều trị và cách phòng bệnh.

Nhờ bác sĩ đọc kết quả xét nghiệm để đảm bảo tính chính xác và có được phương pháp điều trị hoặc phòng ngừa bệnh hiệu quả.

Thắc mắc thường gặp

1. Xét nghiệm viêm gan virus A có đau không?

Đây là một thủ thuật đơn giản và hầu như không gây đau đớn. Bác sĩ hoặc nhân viên y tế sẽ lấy máu từ tĩnh mạch ở cánh tay bằng kim tiêm để kiểm tra sự hiện diện của kháng thể chống lại viêm gan virus A. Bạn có thể cảm thấy châm chích nhẹ khi kim được đưa vào da, nhưng cảm giác này chỉ kéo dài trong vài giây và không gây khó chịu nghiêm trọng. Sau khi lấy máu, vết kim sẽ được băng lại và bạn có thể trở lại sinh hoạt bình thường ngay sau đó.

2. Xét nghiệm viêm gan virus A có chính xác không?

Kỹ thuật được đánh giá là khá chính xác trong việc phát hiện virus gây bệnh. Xét nghiệm này có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, giúp chẩn đoán đúng bệnh trong hầu hết các trường hợp. Tuy nhiên, độ chính xác cũng có thể bị ảnh hưởng nếu xét nghiệm được thực hiện quá sớm sau khi tiếp xúc với virus, khi cơ thể chưa kịp tạo ra đủ kháng thể.

3. Đã tiêm vắc xin, có cần xét nghiệm nữa không?

Nếu bạn đã tiêm vắc xin viêm gan A đầy đủ (thường 2 mũi cách nhau 6 tháng), nguy cơ mắc bệnh sẽ rất thấp và thường không cần phải xét nghiệm, trừ một số trường hợp đặc biệt như: không nhớ rõ đã tiêm hay chưa, có tiếp xúc với người mắc bệnh hoặc có triệu chứng nghi ngờ.

Xét nghiệm viêm gan A là một bước quan trọng giúp phát hiện sớm và chính xác tình trạng nhiễm bệnh, từ đó có hướng điều trị và phòng ngừa kịp thời. Với quy trình đơn giản, nhanh chóng và ít gây đau, xét nghiệm này phù hợp cho mọi đối tượng, đặc biệt là những người chưa tiêm vắc xin hoặc có nguy cơ phơi nhiễm cao. Để đảm bảo an toàn và có kết quả chính xác, bạn nên đến các cơ sở y tế uy tín, chất lượng như Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh thực hiện xét nghiệm.