Bệnh gan nên ăn gì? Thực phẩm, thức ăn tốt cho người bệnh nên biết

Gan chịu trách nhiệm chuyển hóa tất cả thực phẩm, nước uống mà cơ thể bổ sung. Do đó, xây dựng chế độ ăn uống khoa học là giải pháp thiết yếu giúp bảo vệ và duy trì chức năng gan, đặc biệt là ở người mắc bệnh về gan. Vậy người bệnh gan nên ăn gì?

Bệnh gan nên ăn gì?

Nếu gan của bạn không khỏe, hãy tham khảo thực đơn ăn uống hàng ngày với các loại thức ăn tốt cho người bệnh gan dưới đây, để hỗ trợ quá trình thải độc, giảm gánh nặng cho gan và ngăn ngừa biến chứng.

1. Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa

Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa là một trong những nguồn thức ăn tốt cho người bệnh gan. Chất chống oxy hóa trong thực phẩm có tác dụng ngăn ngừa tổn thương do gốc tự do gây ra đối với tế bào và mô cơ thể. Gốc tự do là các phân tử không ổn định do cơ thể tạo ra hoặc xâm nhập từ môi trường bên ngoài như ô nhiễm, bức xạ, khói thuốc lá. Chúng có thể gây stress oxy hóa, làm tổn thương tế bào, dẫn đến bệnh tật.

Bổ sung chất chống oxy hóa giúp bảo vệ gan khỏi stress oxy hóa theo nhiều cách: trung hòa các gốc tự do bằng cách cung cấp một electron, giúp ổn định phân tử và ngăn ngừa tổn thương. Chất chống oxy hóa cũng kích thích cơ chế phòng vệ chống oxy hóa của cơ thể, chẳng hạn như glutathione, hỗ trợ đào thải các các chất có hại, duy trì chức năng gan.

Một số chất chống oxy hóa phổ biến trong thực phẩm gồm:

• Vitamin C: Là vitamin tan trong nước, hoạt động như một chất chống oxy hóa mạnh, có nhiều trong các loại trái cây và rau củ như cam, quýt, dâu tây, kiwi, bông cải xanh, cà chua, dưa lưới vàng, cà rốt,… giúp ngăn chặn những tổn thương do gốc tự do gây ra.
• Vitamin E: Một loại vitamin E tan trong chất béo, chứa nhiều trong các loại hạt như hạt hướng dương, hạnh nhân, hạt phỉ, hạt thông, quả hạch Brazil,… có tác dụng bảo vệ màng tế bào khỏi tổn thương oxy hóa.
• Beta-carotene: Tiền chất của vitamin A, thường có trong các loại trái cây, rau củ màu cam, vàng như cà rốt, bí ngô, mơ, dưa lưới, đu đủ, khoai lang, ớt chuông vàng,… Sau khi tiêu thụ, nó được chuyển hóa thành vitamin A, hoạt động như một chất chống oxy hóa.
• Selen: Chất dinh dưỡng thiết yếu giúp chống oxy hóa, hỗ trợ chức năng gan. Selen có nhiều trong hạt bí ngô, hạt điều, hạt hướng dương, lòng đỏ trứng, đậu phụ, nấm, yến mạch,…
• Polyphenol: Nghiên cứu cho thấy polyphenol có thể cải thiện các rối loạn chuyển hóa và giảm nguy cơ ung thư gan bằng cách can thiệp vào các tín hiệu nội bào. Thực phẩm giàu polyphenol gồm rau chân vịt, rau diếp xoăn, măng tây, súp lơ xanh, cải xoăn, bắp cải tím, việt quất, dâu tây, táo, lựu, mâm xôi, bưởi, anh đào,… (1)

Bệnh gan ăn gì tốt? Nên bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa.

2. Thực phẩm giàu protein nạc

Cơ thể cần protein để xây dựng và sửa chữa các mô, cơ quan – bao gồm gan. Protein cũng ngăn ngừa tích tụ chất béo, giảm nguy cơ tổn thương tế bào gan. Nếu bạn đang thắc mắc bị bệnh gan nên ăn gì, thì protein nạc từ các loại đậu, thịt gia cầm và cá là sự lựa chọn hữu ích.

Thực phẩm giàu protein nạc gồm: cá tuyết, ức gà bỏ da, sữa chua Hy Lạp nguyên chất không béo, lòng trắng trứng, đậu hũ non, đậu lăng nấu chín,…

3. Thực phẩm giàu chất xơ

Bổ sung chất xơ giúp giảm lượng chất béo trong gan, kiểm soát tình trạng viêm, ngăn ngừa sự lây lan của xơ gan. Chất xơ thúc đẩy hoạt động của các enzyme chống oxy hóa và giải độc ở gan. Ngoài ra còn hỗ trợ hệ vi khuẩn đường ruột tạo ra axit mật thứ cấp, cải thiện tình trạng đốt cháy chất béo của cơ thể.

Nghiên cứu đã phát hiện ra bổ sung chất xơ không hòa tan có thể cải thiện chỉ số gan nhiễm mỡ. Trong khi đó, chất xơ từ trái cây rất có lợi đối với các enzym gan. (2)

Các thực phẩm giàu chất xơ tốt cho gan gồm: đậu Hà Lan, bí đỏ, dâu tây, lựu, cải xanh, bông cải, cải brussels, cà rốt, củ dền, hạt chia, hạt hướng dương, hạnh nhân, hạt lanh, atiso,…

4. Thực phẩm nào nên tránh khi mắc bệnh gan?

Ngoài việc bổ sung thực phẩm tốt cho người bệnh gan, cần lưu ý kiêng những thực phẩm có hại:

• Thực phẩm chiên rán: Nghiên cứu đã chứng minh thường xuyên ăn thực phẩm chiên rán dẫn đến nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Đồ chiên rán chứa nhiều chất béo bão hòa có thể làm tổn thương gan. Chúng cũng nhiều calo, gây thừa cân, béo phì, tăng nguy cơ mắc xơ gan, ung thư gan. Do đó, hãy tránh ăn khoai tây chiên, gà rán, bánh rán,…
• Thịt đỏ: Có hàm lượng chất béo bão hòa cao, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tích tụ mỡ trong gan. Bạn nên tránh ăn thịt bò, thịt heo, thịt cừu,…
• Thực phẩm siêu chế biến: Chứa nhiều hóa chất, tinh bột, đường và chất béo không lành mạnh có hại cho gan. Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Nutrients năm 2023 cho thấy, những người tiêu thụ nhiều thực phẩm siêu chế biến có nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa (MASLD) cao hơn 42% so với những người ăn ít thực phẩm này nhất. Thực phẩm siêu chế biến cần tránh gồm: thức ăn nhanh, thực phẩm đông lạnh, bánh ngọt, kẹo, nước ngọt, thực phẩm ăn liền (mì gói),… (3)

Người bệnh gan nên tránh ăn thực phẩm siêu chế biến như thức ăn nhanh, thực phẩm đông lạnh, mì ăn liền,…

• Thực phẩm nhiều muối: Đối với những người vốn đã mắc bệnh gan, ăn nhiều muối có thể gây tích tụ dịch, làm tăng triệu chứng phù, cổ trướng. Bạn hãy hạn chế ăn các loại snack, bim bim, pizza, bò khô, mì ăn liền, hamburger,… để bảo vệ sức khỏe gan.
• Rượu bia: Lạm dụng rượu bia là nguyên nhân chính gây tổn thương gan. Gan phân hủy hầu hết lượng rượu bia để đào thải ra khỏi cơ thể. Quá trình này sẽ chuyển hóa cồn thành acetaldehyde, một chất độc hại có thể làm tổn thương tế bào gan, dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan, ung thư gan.
• Thực phẩm nhiều đường bổ sung: Chẳng hạn như kẹo, bánh quy, nước ngọt, bánh ngọt,… sẽ khiến lượng đường trong máu tăng cao, dẫn đến tích tụ chất béo trong gan.
• Ngũ cốc tinh chế: Là những sản phẩm đã loại bỏ chất xơ, vitamin và khoáng chất quan trọng trong quá trình chế biến. Chúng làm lượng đường trong máu tăng nhanh, dẫn đến tích tụ mỡ và gây viêm gan. Bạn hãy tránh ăn bánh mì trắng, bánh bao, bánh quy giòn, bánh ngọt,…

Thực đơn cho người bệnh gan

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia – Bộ Y tế, xây dựng chế độ ăn cho người bệnh gan, chẳng hạn như viêm gan, nhằm mục đích: nương nhẹ chức năng gan, tạo điều kiện tái tạo tổ chức gan, ngăn ngừa sự hủy hoại thêm của tế bào gan. Bạn nên chia nhỏ thành nhiều bữa ăn trong ngày, bổ sung đầy đủ và đa dạng dưỡng chất có lợi: protein nạc, vitamin (A, C, E), chất xơ và các khoáng chất cần thiết từ thịt cá, rau củ, trái cây, các loại hạt, đậu,… Tránh tình trạng chỉ ăn một nhóm thực phẩm gây mất cân bằng dinh dưỡng.

Người bệnh gan nên ăn gì? Để có được một chế độ ăn uống khoa học, phù hợp với tình trạng sức khỏe gan, hãy tham khảo ý kiến của các chuyên gia dinh dưỡng. Bạn có thể liên hệ Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome để được đánh giá, phân tích thành phần cơ thể, thực hiện các dịch vụ cận lâm sàng như xét nghiệm vi chất, siêu âm,… và xây dựng thực đơn dinh dưỡng đúng nhu cầu năng lượng, phù hợp với sở thích, thói quen, dễ thực hiện tại nhà, hỗ trợ bảo vệ chức năng gan hiệu quả.

Thắc mắc thường gặp

Một số thắc mắc thường gặp liên quan đến bổ sung thức ăn cho người bệnh gan:

1. Bệnh gan có nên ăn thịt đỏ không?

Người bệnh gan không nên ăn thịt đỏ, do chứa nhiều chất béo bão hòa, gây tích tụ chất béo trong gan, làm trầm trọng thêm tình trạng gan nhiễm mỡ, tăng nguy cơ biến chứng thành xơ gan, ung thư gan. Ngoài ra còn khiến lượng LDL-cholesterol tăng cao dẫn đến các bệnh về tim mạch.

Thịt đỏ không được xem là thực phẩm cho người bệnh gan vì chứa nhiều chất béo bão hòa có hại.

2. Có nên ăn thực phẩm chế biến sẵn không?

Thực phẩm chế biến sẵn thường chứa nhiều đường, muối, chất béo không lành mạnh, chất phụ gia, chất bảo quản,… khiến gan phải hoạt động quá tải để xử lý. Ngoài ra còn gây tích tụ chất béo, tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ và các biến chứng nghiêm trọng như suy giảm chức năng gan, xơ gan, ung thư gan.

3. Bệnh gan nên ăn hoa quả gì?

Đối với trái cây, người bệnh gan nên ăn hoa quả gì? Bạn có thể tham khảo một số loại quả:

• Quả mọng: Giàu chất chống oxy hóa polyphenol giúp bảo vệ gan khỏi bị tổn thương, bao gồm mâm xôi, việt quất, dâu tây, nho,…
• Kiwi: Kiwi chứa chất chống oxy hóa pyrroloquinoline quinone (PQQ), có tác dụng ngăn ngừa gan nhiễm mỡ. Các thành phần vitamin C, vitamin E hỗ trợ bảo vệ tế bào gan khỏi các gốc tự do gây hại.
• Táo: Táo chứa pectin, một chất xơ giúp loại bỏ độc tố, giảm gánh nặng cho gan.
• Bơ: Quả bơ là nguồn cung cấp chất béo lành mạnh và chứa thành phần glutathione có khả năng đào thải độc tố có hại trong cơ thể, hỗ trợ duy trì chức năng gan.

Trái cây họ cam quýt: Bao gồm cam, quýt, chanh, bưởi,… chứa nhiều vitamin C giúp bảo vệ gan khỏi tác hại của các gốc tự do. Chúng cũng chứa naringin và naringenin – những chất chống oxy hóa hỗ trợ giảm viêm. Tuy nhiên, bưởi có thể tương tác với một số loại thuốc, vì vậy bạn nên trao đổi với bác sĩ trước khi sử dụng.

4. Bệnh gan nên ăn rau gì?

Đối với nhóm rau, người bị bệnh gan nên ăn gì? Một số thực phẩm có lợi cho gan gồm:

• Rau lá xanh: Giàu chất chống oxy hóa bảo vệ tế bào gan, ngoài ra còn chứa nhiều chất diệp lục, hỗ trợ trung hòa chất độc hại, giảm gánh nặng cho gan. Bạn nên bổ sung cải xoăn, cải xanh, rau chân vịt, rau arugula, cải xoong,…
• Rau họ cải: Các chất chống oxy hóa trong rau họ cải làm tăng mức độ enzyme thải độc, bảo vệ chức năng gan. Người bệnh có thể ăn bông cải xanh, bông cải trắng, cải brussels, bắp cải,…

Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, người mắc bệnh gan nên kết hợp bổ sung tinh chất thiên nhiên S.Marianum và Wasabia Japonica đã được chứng minh có khả năng kiểm soát hoạt động của tế bào Kupffer, tăng khả năng giải độc, bảo vệ gan trước sự tấn công của bia rượu, virus, thực phẩm bẩn, ô nhiễm,… Ngoài ra, còn hỗ trợ chuyển hóa các chất thiết yếu protide, glucide, lipid; lợi mật; giảm táo bón; tăng cường hoạt động tế bào gan. Đồng thời, hỗ trợ hạ men gan, phục hồi chức năng gan đối với người mắc viêm gan mạn, viêm gan siêu vi B, C, xơ gan, gan nhiễm mỡ, ung thư gan.

Hai tinh chất S.Marianum và Wasabia Japonica đã được kết hợp trong viên uống Hewel. Bổ sung 2 viên mỗi ngày giúp người bệnh bảo vệ chức năng gan, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Bệnh gan nên ăn gì? Hãy tăng cường rau củ, trái cây, protein nạc; đồng thời uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ đào thải độc tố, thanh lọc cơ thể. Ngoài ra, người bệnh cần thăm khám định kỳ để theo dõi các chỉ số về gan, kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường, giảm nguy cơ biến chứng thành xơ gan, ung thư gan.