Tổng quan về bệnh viêm gan siêu vi B

Bệnh viêm gan siêu vi B là gì?

Bệnh viêm gan siêu vi B là một bệnh phổ biến toàn cầu, thuộc nhóm bệnh truyền nhiễm, do virus viêm gan siêu vi B (HBV – Hepatitis B virus) gây ra. Hiện nay có đến gần 1/3 dân số thế giới mắc viêm gan siêu vi B, nhiều nhất tại các nước đang phát triển. Việt Nam là nước nằm trong vùng có tỷ lệ lây nhiễm viêm gan siêu vi B cao (ước tính có khoảng 8,6 triệu người nhiễm).

Viêm gan siêu vi B lây qua đường nào?

Virus HBV có khả năng lây truyền qua đường máu, quan hệ tình dục, mẹ truyền sang con với khả năng lây nhiễm cao gấp 10 lần so với virus HIV. Do đó, chỉ cần một xây xát nhỏ làm trầy da tiếp xúc với máu người nhiễm virus (kim tiêm, kim châm cứu, dụng cụ y tế, dao cạo râu, cắt móng tay, bàn chải đánh răng…) cũng đã mở đường cho mầm bệnh đi vào cơ thể.

Nguyên nhân gây bệnh viêm gan siêu vi B

Nguyên nhân chính gây bệnh viêm gan siêu vi B được xác định là do Virus viêm gan siêu vi B (HBV – Hepatitis B virus). HBV là một virus thuộc họ Hepadnaviridae. Xét về mặt cấu tạo của virus viêm gan siêu vi B, bộ gene (genome) của virus này không hoàn toàn là sợi đôi DNA, nó bao gồm một sợi ngắn và một sợi dài, gene này chứa 3200 nucleotide cũng vì vậy mà chúng được biết đến là virus DNA nhỏ nhất.

Virus HBV được đánh giá là vô cùng mạnh khi có thể sống được 30 phút ở nhiệt độ 100 độ C, sống 20 năm ở nhiệt độ -20 độ C và 7 ngày ở môi trường bình thường bên ngoài.

Về cơ chế bệnh sinh, bản thân virus viêm gan siêu vi B không trực tiếp làm tổn thương tế bào gan mà do hệ thống miễn dịch của cơ thể (tại gan, tế bào Kupffer – một đại thực bào nằm trong xoang gan, là tế bào đầu tiên ở gan tiếp xúc với các vi khuẩn, độc tố, tạo phản ứng miễn dịch) sẽ nhận diện các tế bào gan đã bị nhiễm, sau đó Kupffer sẽ sản sinh nhiều chất gây viêm như Leukotriene, Interleukin, TNF-α, TGF-β …. tấn công phá hủy tế bào này, gây tổn thương gan. Quá trình này diễn ra liên tục, trong một thời gian dài sẽ dẫn đến viêm gan B mạn tính.

Hepatitis B virus – Nguyên nhân chính gây bệnh viêm gan siêu vi B

Nhận biết viêm gan siêu vi B thông qua triệu chứng bệnh

Viêm gan siêu vi B được làm hai giai đoạn cấp và mạn tính, tùy theo tình trạng và giai đoạn bệnh mà có những triệu chứng khác nhau như:

• Giai đoạn cấp tính: Triệu chứng viêm gan siêu vi B sẽ tương tự như cảm cúm: thỉnh thoảng có cảm giác buồn nôn, sụt cân, ăn không ngon miệng, ngứa. Có thể nặng hơn với triệu chứng sốt, vàng da, vàng mắt, vàng móng, đau bụng, đau khớp, đau cơ, nước tiểu có màu vàng sậm.

• Giai đoạn mãn tính: Đa phần người bệnh thấy hoàn toàn bình thường. Một số có các triệu chứng không đặc hiệu như mệt mỏi, chán ăn thoáng qua, nhưng cuối cùng lại có nguy cơ dẫn đến những bệnh lý gan nguy hiểm như xơ gan, thậm chí ung thư gan.

Biến chứng viêm gan siêu vi B không thể chủ quan

Hàng năm trên thế giới có khoảng hơn 1 triệu người tử vong do biến chứng của viêm gan virus B mãn tính, đó là xơ gan, ung thư gan. Xơ gan là không thể phục hồi, còn ung thư gan có tỉ lệ tử vong cao 50% – 70% trong 5 năm.

Virus HBV một khi xâm nhập vào cơ thể người bệnh sẽ tồn tại suốt đời, vì cho đến nay vẫn chưa có thuốc đặc hiệu loại bỏ virus viêm gan siêu vi B ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, người bị nhiễm viêm gan siêu vi B mãn tính vẫn có thể sống lâu và khỏe mạnh nếu được hỗ trợ cải thiện tốt. Chủ động bảo vệ gan thông qua kiểm soát tốt hoạt động tế bào Kupffer hạn chế phóng ra các chất gây viêm làm hoại tử tế bào gan sẽ giảm nguy cơ diễn tiến bệnh sang xơ gan, ung thư gan.

Viêm gan siêu vi B có thể gây biến chứng sang xơ gan

Phương pháp hỗ trợ điều trị viêm gan siêu vi B

Viêm gan siêu vi B chia làm nhiều giai đoạn, và không hải trường hợp viêm gan siêu vi B nào cũng cần dùng thuốc điều trị, tùy từng trường hợp và cơ địa của người bệnh sẽ có phác đồ điều trị phù hợp.

1. Giai đoạn cấp tính (diễn tiến bệnh dưới 6 tháng)

Có đến 90% bệnh nhân viêm gan siêu vi B giai đoạn cấp tính không cần chữa trị, nhờ hệ miễn dịch tự “đánh thắng” virus viêm gan siêu vi B và loại bỏ chúng ra khỏi cơ thể. Từ đó, kháng thể chống lại virus viêm gan siêu vi B có sẵn bên trong cơ thể mà không cần phải tiêm ngừa.

Việc điều trị viêm gan siêu vi B ở giai đoạn cấp tính chủ yếu là hỗ trợ điều trị: Người bệnh cần nghỉ ngơi tuyệt đối trong thời kỳ có triệu chứng lâm sàng. Hạn chế ăn chất béo, kiêng rượu bia, tránh sử dụng các thuốc chuyển hóa qua gan. Xem xét nuôi dưỡng bằng đường tĩnh mạch nếu cần thiết. Có thể sử dụng các thuốc bổ trợ gan.

Riêng đối với thể viêm gan tối cấp: Cần hỗ trợ cải thiện hồi sức nội khoa tích cực. Có thể cân nhắc sử dụng thuốc kháng vi rút đường uống.

2. Giai đoạn mãn tính (diễn tiến bệnh trên 6 tháng)

Khi bước sang giai đoạn mãn tính, tùy từng trường hợp cụ thể, người bệnh sẽ được chỉ định dùng thuốc điều trị, nhằm mục đích tác động lên hệ thống miễn dịch của cơ thể đối với kháng nguyên của HBV trên bề mặt tế bào gan và ức chế sự nhân lên của virus, ngăn cản nhiễm virus lên các tế bào gan bình thường.

Trong quá trình hỗ trợ cải thiện, người bệnh cần tuân thủ theo phác đồ của chuyên gia, để tránh tình trạng kháng thuốc phải thay đổi phác đồ điều trị viêm gan siêu vi B rất tốn kém và phức tạp. Đồng thời, không tự ý mua thuốc hoặc nghe theo lời truyền miệng, dùng các bài thuốc dân gian, thuốc Đông Y chưa được kiểm chứng.

Biết cách phòng bệnh viêm gan siêu vi B, hạn chế nguy cơ mắc bệnh

Viêm gan siêu vi B là căn bệnh nguy hiểm, dễ lây lan, lại rất khó điều trị và chi phí điều trị khá tốn kém. Vì vậy, chủ động phòng tránh bệnh là cách bảo vệ bản thân mỗi chúng ta nên làm.

Hiện nay, cách phòng ngừa viêm gan siêu vi B tốt nhất là tiêm phòng vacxin viêm gan siêu vi B đầy đủ và sớm nhất:

• Với trẻ sơ sinh có mẹ không bị viêm gan siêu vi B tốt nhất nên tiêm vacxin trong vòng 24 giờ sau khi sinh. Sau đó tiếp tục thực hiện lịch tiêm vắc xin viêm gan siêu vi B những tháng tiếp theo trong lịch tiêm vắc xin 6 trong 1 hay 5 trong 1.

• Với trẻ sơ sinh có mẹ bị nhiễm viêm gan siêu vi B, ngoài một mũi vacxin ngừa viêm gan siêu vi B thông thường, bé cần được tiêm huyết thanh kháng virus viêm gan siêu vi B ngay trong vòng 2 giờ đầu sau sinh để trung hòa kháng nguyên lây truyền từ mẹ qua.

• Thanh thiếu niên và người lớn, nếu xét nghiệm thấy cơ thể chưa nhiễm viêm gan siêu vi B, chưa có kháng thể kháng virus viêm gan siêu vi B thì cần tiêm phòng ngay để bảo vệ cho bản thân mình.

Tiêm Vắc xin phòng viêm gan siêu vi B cho khả năng phòng bệnh lên đến 95%. (Ảnh cung cấp: Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn VNVC – Hotline: 028 7300 6595)

Tuy nhiên, sau tiêm phòng viêm gan siêu vi B vẫn có người mắc bệnh (tỷ lệ khoảng 2,5- 5%). Nguyên nhân làm giảm hiệu quả của vaccin được xác định do: không tuân thủ phác đồ chích ngừa về số lượng mũi chích và thời gian chích, người suy giảm miễn dịch, người đang trong giai đoạn “cửa sổ” nhiễm virus, hiệu giá kháng thể sau chích ngừa giảm theo thời gian nhưng không biết để chích nhắc lại, hoặc thậm chí là do giảm chất lượng vacxin do bảo quản không đúng cách hoặc quá hạn sử dụng.

Ngoài ra, để phòng ngừa lây nhiễm viêm gan siêu vi B, cần kiểm soát đường lây nhiễm như: Không dùng chung bơm, kim tiêm và các vật dụng cá nhân như bàn chải răng, dao cạo, đồ cắt móng tay… Tránh tiếp xúc với máu của người bệnh khi da hoặc niêm mạc bị trầy xước. Tránh những hành vi tình dục có nguy cơ cao gây chảy máu và hạn chế quan hệ tình dục trong những ngày hành kinh, sử dụng bao cao su đúng cách khi quan hệ. Đồng thời cần chủ động bảo vệ gan từ gốc bằng cách kiểm soát tế bào Kupffer, hạn chế sinh ra các chất gây viêm hại gan.

Nghiên cứu chuyên sâu ở cấp độ sinh học phân tử tại Đức và Nhật đã chứng minh, tinh chất Wasabia (chứa hoạt chất Isothiocyanates) và S. Marianum (chứa hoạt chất Silibinin đặc hiệu cho sức khỏe gan, mật) giúp kiểm soát tế bào Kupffer hoạt động quá mức, giảm các chất gây viêm TNF-α, TGF-β và Interleukin. Điều này góp phần làm chậm quá trình viêm và tổn thương gan, kìm hãm quá trình sản xuất các thành phần mô sợi nên tránh gan xơ hóa.

Vì thế, không chỉ với người chưa bị nhiễm virus viêm gan siêu vi B, mà với bệnh nhân viêm gan siêu vi B cũng nên bổ sung tinh chất Wasabia và S. Marianum để nâng cao hiệu quả hỗ trợ cải thiện, cũng như phòng ngừa viêm gan siêu vi B diễn tiến thành xơ gan và ung thư gan. Đồng thời, Wasabia và S. Marianum còn kích hoạt chất Nrf2 – yếu tố bảo vệ cơ thể quan trọng và toàn diện, thúc đẩy quá trình khử độc trong gan, kiểm soát tế bào Kupffer, bảo vệ gan và tái tạo các tế bào gan bị hư.

Theo TTND Lê Văn Điềm – Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh: Wasabia từ lâu được xem là loại dược liệu quý, được người Nhật sử dụng trong y học và ẩm thực dành riêng cho giới quý tộc và hoàng gia. Trong Wasabia có chứa 3 hợp chất độc đáo gọi chung là Isothiocyanates mà không thể tìm thấy ở bất kỳ loài thực vật nào khác. Chúng có tác dụng chống độc, kiểm soát hoạt động của tế bào Kupffer ở gan, thậm chí kháng ung thư gan.

S. Marianum là loại dược liệu thiên nhiên có khả năng bảo vệ gan, được người La Mã áp dụng từ hơn 2000 năm trước. Nhờ sự phát triển của y học hiện đại, các chuyên gia đã phát hiện những tác dụng quan trọng của S. Marianum, đặc biệt là khả năng kiểm soát tế bào Kupffer ở xoang gan. Qua đó giúp làm chậm quá trình xơ hóa, kích thích hình thành tế bào gan mới, phục hồi và thay tế bào gan bị hủy hoại.