Chứng khó tiêu là gì? Cách điều trị hiệu quả

Chứng khó tiêu là thuật ngữ y học dùng để chỉ tình trạng rối loạn tiêu hóa dẫn đến triệu chứng đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn, ợ nóng, cảm giác khó chịu, đôi khi kèm đau tức bụng trên do thức ăn trong dạ dày không tiêu hóa được, từ đó dẫn đến tình trạng ăn không tiêu.

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra chứng khó tiêu, các chuyên gia tiêu hóa và gan mật chỉ điểm một số nguyên nhân chủ yếu dưới đây:

Ăn uống vô tội vạ, thường xuyên tiêu thụ thực phẩm tái, sống như nem chua, tiết canh, rau sống… dùng nhiều rượu bia, thuốc lá, ăn nhiều đồ hải sản, thực phẩm chứa nhiều chất béo dễ bị chứng khó tiêu, đầy hơi, chướng bụng.

 

 

Ăn nhiều thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh gây áp lực cho hệ tiêu hóa và dẫn đến tình trạng ăn khó tiêu

Ngoài ra, những thói quen ăn uống không khoa học như nhai không kỹ, ăn nhanh, ăn không đúng bữa hoặc vừa ăn vừa nói chuyện, xem tivi gây mất tập trung và nuốt nhiều không khí khiến hệ tiêu hóa hoạt động chậm gây khó tiêu.

Vận động thể dục, thể thao không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh, tạo năng lượng và tăng cường miễn dịch mà còn hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Khi lười vận động, các cơ quan trong cơ thể hoạt động chậm chạp, ì ạch dẫn đến sức đề kháng và miễn dịch kém. Đồng thời, thức ăn mỗi ngày không được tiêu hóa trọn vẹn, gây dồn nén dẫn đến tình trạng khó tiêu, đầy hơi.

Theo các nghiên cứu, não bộ và đường ruột có mối quan hệ mật thiết với nhau. Cụ thể, ở đường ruột mỗi người có đến 100 triệu tế bào thần kinh kết nối với não bộ. Do đó, khi căng thẳng, stress, mệt mỏi não bộ sẽ cần cung cấp nhiều dinh dưỡng hơn. Tuy nhiên, để đáp ứng đủ nhu cầu “thức ăn” cho não bộ, hệ tiêu hóa phải tăng cường làm việc, gây ra tình trạng mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, gây rối loạn tiêu hóa với các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu, chướng bụng…

Sử dụng nhiều thuốc giảm đau hoặc các loại thuốc kháng sinh trong thời gian dài vô tình tiêu diệt lợi khuẩn, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, dễ dẫn đến rối loạn tiêu hóa, hay bị chứng khó tiêu, chướng bụng, ợ chua…

Sử dụng quá nhiều thuốc giảm đau, kháng sinh gây nên hiện tượng đầy bụng, đầy hơi và khó tiêu.

Chứng khó tiêu tái đi tái lại nhiều lần có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý nguy hiểm liên quan đến đại tràng và dạ dày như viêm dạ dày, viêm đại tràng, đại tràng co thắt, ung thư dạ dày… Các loại bệnh này làm suy giảm khả năng co bóp và tiêu hóa thức ăn của dạ dày và đại tràng dễ dẫn đến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như chứng khó tiêu, chướng bụng, đầy hơi…

 

 

Các bệnh lý ở tiêu hóa cũng gây nên tình trạng ăn không tiêu, chướng bụng, đầy hơi, khó chịu

Gan đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa, mỗi ngày gan sản xuất khoảng 1 lít dịch mật được cô đặc và dự trữ trong túi mật. Khi thức ăn vào cơ thể, mật sẽ được tiết vào ruột để giúp tiêu hóa thức ăn. Tuy nhiên, nếu chức năng gan suy giảm hoặc mắc bệnh sẽ kích thích tế bào Kupffer hoạt động quá mức và sản sinh ra các chất gây viêm như Interleukin (IL6, IL10…), TNF-α, TGF-β…  khiến tế bào gan bị tổn thương, từ đó làm giảm khả năng  tiết mật, gây cản trở quá trình tiêu hóa, đặc biệt là các thức ăn nhiều dầu mỡ, gây rối loạn tiêu hóa, ăn không tiêu, chướng bụng, đầy hơi.

Thông thường, chứng ăn không tiêu là do chế độ ăn uống, sinh hoạt thiếu lành mạnh và hầu như không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, tình trạng này ảnh hưởng nhiều tới sinh hoạt, công việc và chất lượng cuộc sống. Người bệnh cần điều chỉnh lại chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học thì tình trạng khó tiêu sẽ sớm được cải thiện.

 

Đặc biệt lưu ý, nếu chứng khó tiêu lặp đi lặp lại nhiều lần kèm theo các triệu chứng khác như: chướng bụng, ợ hơi, đầy hơi chán ăn, buồn nôn, cơ thể mệt mỏi… thì rất có thể bạn đã mắc phải các bệnh về đường tiêu hóa, gan mật. Vì vậy, không nên chủ quan, cần sắp xếp thời gian và đến gặp bác sĩ để được khám và hỗ trợ điều trị sớm.

Để xác định chính xác tình trạng khó tiêu xuất phát từ nguyên nhân nào các bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng và chỉ định một số xét nghiệm như xét nghiệm máu, nội soi dạ dày – tá tràng, siêu âm ổ bụng…

 

 

Bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định phương pháp nội soi dạ dày, tá tràng với các trường hợp ăn không tiêu, chướng bụng, đầy hơi kéo dài

 

Việc siêu âm giúp phát hiện các bệnh lý về gan mật như: sỏi túi mật, sỏi trong gan, sỏi ống mật chủ, u gan, u tụy, viêm tụy mạn, sỏi tụy, gan nhiễm mỡ… Nội soi dạ dày – tá tràng để chẩn đoán các bệnh lý về ống tiêu hóa như loét dạ dày, loét hành tá tràng, ung thư dạ dày…

Sau khi xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh, các bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định phương pháp điều trị thích hợp với từng trường hợp cụ thể.

Các loại thuốc Tây tuy giúp giảm nhanh triệu chứng khó tiêu, đầy hơi, chướng bụng tuy nhiên khi sử dụng lâu dài sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ và có thể gây tổn thương đến gan, thận. Do đó, người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối theo chỉ định của bác sĩ về liều lượng cũng như thời gian sử dụng. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc khi chưa có sự thăm khám và chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.

 

Một số nhóm thuốc dược bác sĩ kê toa như thuốc điều hòa co bóp dạ dày, thuốc tiêu hóa, thuốc chống đầy hơi, thuốc giảm đau dạ dày…

 

 

Cẩn thận khi dùng các loại thuốc điều trị chứng khó tiêu

Người mắc chứng khó tiêu nên ăn uống đúng giờ, ăn chậm, nhai kỹ, cần cân bằng giữa các nhóm dưỡng chất (chất đạm, chất béo, chất đường bột và vitamin, khoáng chất). Đặc biệt bổ sung nhiều thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa như: rau xanh, chuối, sữa chua, gừng… Hạn chế ăn thực phẩm chiên rán, nhiều tinh bột. Hạn chế sử dụng chất kích thích như cà phê, rượu, bia, thuốc lá, đồ uống nhiều ga, các gia vị nóng như mù tạt, ớt, hạt tiêu…

 

Ngoài ra, bạn cần vận động thường xuyên, dành 30 phút mỗi ngày để luyện tập thể dục, thể thao để nâng cao sức khỏe và cải thiện hệ tiêu hóa; dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, thư giãn, nghe nhạc, đi bộ, hạn chế thức khuya, giữ tinh thần thoải mái, giải tỏa stress…