Suy gan cấp: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị, phòng ngừa

Suy gan cấp là tình trạng các tế bào gan bị tổn thương không phục hồi, gan nhanh chóng mất khả năng hoạt động và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Chủ động tìm hiểu các thông tin về suy gan cấp là việc làm cần thiết để phát hiện và điều trị sớm, tránh hiện tượng rối loạn chức năng đa cơ quan.

Suy gan cấp là gì?

Suy gan cấp (tên tiếng anh Acute liver failure – ALF) là tình trạng rối loạn chức năng gan nghiêm trọng, bệnh diễn ra từ 48h cho đến vài tuần, xảy ra ở người trước đó có chức năng gan bình thường.

So với bệnh suy gan mạn tính, suy gan cấp ít phổ biến hơn. Suy gan cấp gây ra các biến chứng nghiêm trọng như chảy máu nặng, tăng áp lực trong não, suy đa tạng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh, do đó, người bị suy gan cấp cần phải nhập viện cấp cứu khẩn cấp.

Triệu chứng suy gan cấp

Triệu chứng của suy gan cấp khá đa dạng với một số dấu hiệu nhận biết gồm:

• • Vàng da: Dấu hiệu này khá phố biển nhưng không phải mọi bệnh nhân đều gặp phải.
• • Cổ trướng: Thường gặp trong suy gan bán cấp. Khi tình trạng suy gan cấp xuất hiện kèm triệu chứng đau bụng có khả năng do hình thành huyết khối tĩnh mạch gan và tình trạng này có thể tiến triển nhanh chóng.

• • Đau hạ sườn phải: Đây cũng là triệu chứng thường thấy của người bị suy gan cấp.

• • Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen: Nguyên nhân do chảy máu đường tiêu hóa gây ra.

• • Phù não: Suy gan cấp có thể dẫn đến phù não với các dấu hiệu tăng áp lực nội sọ: tăng huyết áp, nhịp tim chậm, phù gai thị…

• • Hội chứng não gan: Thay đổi trạng thái tâm thần, giảm tập trung, rối loạn giấc ngủ, lơ mơ, hành vi bất thường, ngủ gà, giai đoạn nặng có thể hôn mê, biểu hiện mất não.

Đau hạ sườn phải là một trong những dấu hiệu của tình trạng suy gan cấp

Suy gan cấp có thể tiến triển nhanh chóng ngay cả ở một người khỏe mạnh và đe dọa đến tính mạng. Do đó, khi cơ thể xuất hiện các dấu hiệu trên hoặc có những thay đổi bất thường về trạng thái tinh thần, hành vi… bạn nên đến ngay các cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra và xử lý kịp thời.

Nguyên nhân suy gan cấp

Suy gan cấp tính xảy ra khi các tế bào gan bị tổn thương nghiêm trọng và không còn khả năng hoạt động. Có nhiều nguyên nhân gây suy gan cấp tính, cụ thể:

1. Do virus viêm gan (viêm gan A, B, C, D…)

Các loại virus viêm gan như viêm gan A, viêm gan B, viêm gan C, viêm gan D… là nguyên nhân chính gây nên tình trạng suy gan cấp. Trong đó, loại virus phổ biến nhất là viêm gan B, thường đồng nhiễm với viêm gan D. Ngoài ra, một số loại virus khác cũng gây ra tình trạng suy gan cấp như: Cytomegalovirus, Epstein-Barr, Herpes Simplex, Parvovirus B19, Varicella-zoster, các virus gây sốt xuất huyết…

2. Bệnh viêm gan tự miễn

Viêm gan tự miễn là tình trạng rối loạn tự miễn dịch, xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công các tế bào gan khiến gan bị viêm và tổn thương. Nếu không được phát hiện, can thiệp sớm có thể gây tình trạng suy gan cấp, đe dọa đến tính mạng người bệnh.

3. Bệnh chuyển hóa

Các bệnh chuyển hóa hiếm gặp như Wilson, gan nhiễm mỡ cấp tính của thai kỳ nếu không được can thiệp kịp thời, đúng cách cũng có thể gây ra suy gan cấp tính.

4. Dùng sai thuốc hoặc sai liều lượng

Quá liều Acetaminophen (hay Paracetamol) cũng là một trong những nguyên nhân gây suy gan cấp tính. Tình trạng xảy ra khi cơ thể phải tiêu thụ liều rất lớn Paracetamol hoặc sau khi sử dụng liều cao hơn khuyến cáo liên tục trong vài ngày.

Quá liều Acetaminophen (hay Paracetamol)là một trong những nguyên nhân gây suy gan cấp

5. Chất độc (nấm độc, hóa chất công nghiệp)

Một số chất độc từ nấm độc, hóa chất công nghiệp có thể gây suy gan cấp như: thuốc chống lao (Isoniazid), Amoxicillin/Clavulanate, Halothane, Hợp chất sắt, Thuốc chống viêm không steroid (NSAID), Một số hợp chất trong các sản phẩm thảo dược và nấm Amanita phalloides…

Biến chứng của suy gan cấp

Viêm gan cấp tính thường có tiên lượng rất xấu nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Một số biến chứng của suy gan cấp tính có thể kể đến như:

1. Suy thận (hội chứng gan thận)

Theo thống kê, có khoảng 55% bệnh nhân suy gan gặp phải biến chứng suy thận. Suy gan cấp dẫn đến hoại tử ống thận cấp tính hoặc rối loạn chức năng tuần hoàn dẫn đến hội chứng gan thận hoặc suy thận chức năng.

2. Phù não

Đây là biến chứng gây tử vong phổ biến nhất của bệnh suy gan cấp. Phù não dẫn đến hiện tượng tăng áp nội sọ, gây nên tình trạng thiếu máu cục bộ và thoát vị não, nguy hiểm đến tính mạng. Lúc này, cơ thể thường có nồng độ Amoniac động mạch cao hơn 200 micromol/lít.

3. Nhiễm trùng huyết

Các nhiễm trùng thường gặp ở người bệnh suy gan cấp: nhiễm trùng máu, nhiễm trùng hệ hô hấp hoặc đường tiểu.

4. Rối loạn chuyển hóa

Hạ đường huyết do dự trữ glycogen ở gan bị suy giảm và tăng cholesterol máu, hạ kali máu, giảm phosphat máu và nhiễm kiềm chuyển hóa cũng là biến chứng thường gặp của bệnh suy gan cấp.

5. Rối loạn đông máu và suy đa tạng

Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của suy thận cấp và có thể gây tử vong nhanh chóng.

Chẩn đoán suy gan cấp

Để chẩn đoán chính xác tình trạng suy gan cấp, bác sĩ sẽ cân nhắc, chỉ định một số phương pháp xét nghiệm sau:

• • Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu là xét nghiệm cần thiết để kiểm tra hoạt động của gan cũng như đo thời gian máu đông (xét nghiệm thời gian prothrombin).

• • Xét nghiệm hình ảnh: Các xét nghiệm hình ảnh nhằm xác định các tổn thương cũng như tìm ra nguyên nhân gây suy gan cấp. Một số xét nghiệm hình ảnh trong chẩn đoán suy gan cấp như: Siêu âm, chụp cắt lớp vi tính ổ bụng (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ MRI, kiểm tra mô gan.

Chụp cộng hưởng từ MRI là một trong những phương pháp chẩn đoán suy gan cấp

Cách điều trị suy gan cấp

Hiện nay, y học hiện đại vẫn đang tiếp tục nghiên cứu các phương pháp điều trị mới cho bệnh suy gan cấp. Do tính chất nguy hiểm của bệnh và các biến chứng mà những người bị suy gan cấp tính thường được điều trị tại phòng chăm sóc đặc biệt của bệnh viện và thậm chí phải thực hiện ghép gan nếu cần thiết.(1)

Các bác sĩ sẽ tập trung vào việc điều trị các tổn thương gan và kiểm soát các biến chứng nguy hiểm. Các phương pháp điều trị suy gan cấp phổ biến hiện nay, bao gồm:

1. Thuốc giải độc gan

Nếu suy gan cấp tính do ngộ độc quá liều acetaminophen sẽ được bác sĩ chỉ định điều trị bằng thuốc Acetylcystein để đẩy lùi ngộ độc gan và hỗ trợ giảm tổn thương gan.

2. Ghép gan

Ghép gan là lựa chọn cuối cùng của các bác sĩ khi tình trạng suy gan cấp không thể phục hồi. Phương pháp này rất phức tạp và đòi hỏi tay nghề bác sĩ giàu kinh nghiệm, các bác sĩ sẽ loại bỏ và thay thế lá gan bị tổn thương bằng lá gan khỏe mạnh của người hiến tặng.

Với phương pháp cấy ghép gan, hầu hết người bệnh có thể trở lại sinh hoạt bình thường trong vòng 6 tháng nếu đáp ứng gan mới tốt. Tuy nhiên, những đối tượng này cần phải chăm sóc y tế suốt đời, bao gồm việc sử dụng thuốc chống thải ghép gan.

Ngoài ra, để kiểm soát dấu hiệu, triệu chứng gặp phải do suy gan cấp cũng như ngăn ngừa các biến chứng, bác sĩ có thể áp dụng các phương pháp chăm sóc hỗ trợ như:

3. Giảm áp lực gây ra bởi tình trạng phù não

Biến chứng phù não do suy gan cấp có thể làm tăng áp lực cho não. Bác sĩ sẽ chỉ định một số loại thuốc giúp giảm tình trạng phù não.

4. Lọc máu

Lọc máu giúp loại bỏ các chất độc sản sinh trong quá trình chuyển hóa, hỗ trợ gan và các tế bào khác trong lúc chờ tế bào gan phục hồi hoặc được phẫu thuật cấy ghép gan.

5. Tầm soát các bệnh nhiễm trùng

Bác sĩ sẽ chỉ định lấy máu và nước tiểu để xét nghiệm tầm soát các bệnh nhiễm trùng. Nếu có dấu hiệu nhiễm trùng, người bệnh sẽ cần sử dụng thêm thuốc điều trị.

6. Ngăn ngừa chảy máu

Người bệnh điều trị suy gan cấp thường được bác sĩ chỉ định thêm thuốc làm giảm nguy cơ chảy máu. Trường hợp nếu mất máu quá nhiều sẽ được truyền máu và tiến hành xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân.

Để việc điều trị suy gan cấp đạt hiệu quả và an toàn, bạn có thể tham khảo và đến với

Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa (BVĐK Tâm Anh TP.HCM) hoặc Khoa Tiêu hóa – Gan mật – Tụy (BVĐK Tâm Anh Hà Nội). Đây là địa chỉ thăm khám và điều trị cao cấp, hiệu quả cho các bệnh nhân mắc các vấn đề về gan từ nhẹ đến nặng như: gan nhiễm mỡ, viêm gan cấp tính, mạn tính, xơ gan, suy gan cấp, suy gan mạn,…. Hệ thống BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, cùng với sự hỗ trợ của hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ nước ngoài, phục vụ tối đa nhu cầu thăm khám và điều trị của người bệnh.

Các bác sĩ BVĐK Tâm Anh đang thực hiện ca phẫu thuật trong phòng mổ hiện đại (Nguồn: BVĐK Tâm Anh)

Cách phòng ngừa suy gan cấp

Suy gan cấp là bệnh lý về gan nguy hiểm, dễ dẫn đến tình trạng rối loạn chức năng đa cơ quan với tiên lượng tử vong cao. Do đó, phòng ngừa bệnh là điều quan trọng và cần thiết. Một số cách phòng ngừa suy gan cấp bao gồm:

• • Tiêm ngừa vắc xin viêm gan A, viêm gan B. Bạn có thể tham khảo và đến tiêm ngừa tại Trung tâm Tiêm chủng VNVC, đây là hệ thống trung tâm tiêm chủng cao cấp đầu tiên tại Việt Nam với hệ thống nhiều cơ sở trải dài từ Nam ra Bắc.

• • Hạn chế tối đa rượu bia, thuốc lá.

• • Duy trì cân nặng ở mức hợp lý.

• • Xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt, nghỉ ngơi lành mạnh và khoa học.

• • Người mắc bệnh viêm gan virus cần được điều trị và theo dõi theo phác đồ của bác sĩ.

• • Đọc kỹ hướng dẫn khi sử dụng thuốc acetaminophen, đặc biệt lưu ý, tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng thuốc này ở những người có bệnh gan mạn tính hoặc ở người nghiện bia rượu.

Chủ động chống độc, bảo vệ gan từ bên trong bằng dưỡng chất thiên nhiên

Không chỉ chuyển hóa các dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể, gan đứng ở vị trí cửa ngõ phải thường xuyên “đón nhận” và “xử lý” các yếu tố độc hại như thực phẩm nhiễm độc, rượu bia, thuốc, virus, vi khuẩn,… khiến các tế bào gan bị tổn thương và kích hoạt các tế bào Kupffer (đại thực bào thường trú ở gan có nhiệm vụ tạo ra phản ứng miễn dịch và bắt giữ các virus, vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, loại bỏ tế bào hồng cầu chết) phải hoạt động quá mức và sản sinh ra các chất gây viêm như Leukotriene, Interleukin, TNF-α, TGF-β… làm tổn thương tế bào gan, khiến gan bị hủy hoại và bị mắc các loại bệnh lý về gan.

Theo đó, các nhà khoa học nhấn mạnh, để bảo vệ gan hiệu quả cần phải có giải pháp giúp kiểm soát hoạt động của tế bào Kupffer, hạn chế tổn thương tế bào gan, từ đó giúp gan khỏe mạnh và tăng cường các vai trò giải độc, khử độc.

Bằng công nghệ tiên tiên và phương pháp tinh chế chuyên biệt, các nhà khoa học Mỹ đã cho ra đời sản phẩm Hewel với sự kết hợp của bộ đôi tinh chất quý Wasabia và S.Marianum thiên nhiên có khả năng hỗ trợ kiểm soát tốt tế bào Kupffer, mang đến hiệu quả kép chống độc, ngăn chặn sự phá hủy – tổn thương tế bào gan, bảo vệ gan từ bên trong đồng thời kháng khuẩn và chống lại những độc chất gây hại cho gan từ môi trường bên ngoài. Nhờ đó, phòng và hỗ trợ phục hồi chức năng gan trong các trường hợp viêm gan man tính, gan nhiễm mỡ, xơ gan, suy gan, ung thư gan. Đây được xem là giải pháp bảo vệ, chăm sóc gan toàn diện từ gốc nhờ đánh đúng vào tác nhân sinh bệnh.

Hewel chứa bộ đôi tinh chất thiên nhiên S. Marianum và Wasabia Japonica hỗ trợ thúc đẩy quá trình khử độc gan và hỗ trợ tăng cường sức khỏe gan, chủ động chống độc, bảo vệ gan, tránh những tổn thương và hỗ trợ phòng các bệnh lý gan hiệu quả.

Suy gan cấp đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh, do đó ngay khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ, người nhà nên chủ động đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế chuyên khoa uy tín để được điều trị kịp thời. Để phòng ngừa suy gan cấp, mỗi người cần chủ động xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh; tiêm ngừa vắc xin phòng viêm gan A, B; đồng thời, chủ động bổ sung 2 viên uống Hewel mỗi ngày để bảo vệ và chăm sóc gan từ bên trong.