Viêm da cơ địa: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

1. Bệnh viêm da cơ địa là gì?

Viêm da cơ địa (tên tiếng anh là Atopic dermatitis) hay còn được gọi là bệnh chàm, eczema, bệnh sẩn ngứa besnier, bệnh liken đơn mạn tính,… Đây là bệnh có đặc trưng xuất hiện các mảng da viêm đỏ, bong vảy hoặc da viêm đỏ rỉ dịch, ngứa dữ dội. Bệnh thường xảy ra theo đợt và bắt đầu bởi các vết chàm ngứa trên da. Nếu càng gãi thì cơn ngứa càng xuất hiện và làm da bị chấn thương, trầy xước gây nhiễm trùng.

Viêm da cơ địa có thể xảy ra ở bất kỳ vùng da nào trên cơ thể như mặt, tay, chân, cổ, bụng, lưng, thậm chí là mông và vùng kín. Các vết chàm này thường chỉ xuất hiện rầm rộ vào một khoảng thời gian, sau đó thuyên giảm và tái đi tái lại qua nhiều năm.

2. Nguyên nhân gây viêm da cơ địa

Ở nước ta, viêm da cơ địa chiếm khoảng 5% dân số. Viêm da cơ địa thường gặp ở những tháng đầu đời của trẻ và bệnh chuyển nặng nếu trẻ có gen di truyền đồng hợp tử, sau đó bệnh thuyên giảm dần khi trẻ lên 2-3 tuổi. (1)

Cho đến nay, khoa học vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây ra viêm da cơ địa. Một số ý kiến cho rằng, viêm da cơ địa liên quan đến yếu tố gia đình. Một số giả thuyết về nguyên nhân gây viêm da cơ địa như:

• Di truyền: Theo thống kê, có đến 60% người mẹ mắc viêm da cơ địa con sinh ra cũng mắc bệnh này. Nếu cả ba lẫn mẹ đều bị viêm da cơ địa thì trẻ sinh ra có đến 80% nguy cơ mắc bệnh này. Một số trường hợp bệnh viêm da cơ địa đi kèm với hen suyễn, viêm mũi dị ứng và dị ứng thực phẩm tạo thành một phức hợp của bệnh cơ địa dị ứng.

• Có tiền sử dị ứng với thức ăn hoặc thuốc: Như hải sản, ngũ cốc, trứng, sữa, thuốc giảm đau, thuốc an thần…

• Rối loạn trong hệ thống miễn dịch: Điều này cũng có thể gây nổi mẩn ngứa trên da.

• Sức đề kháng yếu, da không được khỏe mạnh: Cũng là một yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh viêm da cơ địa.

• Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học: Lười tắm gội, tắm quá nhiều, ít vệ sinh da, thường xuyên tiếp xúc với khói bụi…

• Sự ảnh hưởng của thời tiết và môi trường sống: Khi thời tiết thay đổi đột ngột hoặc môi trường sống ô nhiễm cũng có thể tác nhân gây ra bệnh này.

Tuy nhiên, các nguyên nhân trên đây chỉ mang tính chất giả thuyết. Do đó, để biết được nguyên nhân cần phải thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu hơn.

Viêm da cơ địa gây ra tình trạng ngứa ngáy, khó chịu ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt, công việc của người bệnh

3. Triệu chứng viêm da cơ địa

Tùy từng độ tuổi mà triệu chứng viêm da cơ địa cũng khác nhau, cụ thể:

3.1 Triệu chứng viêm da cơ địa ở trẻ em

Tùy vào từng giai đoạn bệnh, trẻ em sẽ có những biểu hiện khác nhau. Bất kỳ vùng da nào trên cơ thể cũng có thể bị ảnh hưởng bởi viêm da cơ địa. Ở trẻ sơ sinh, các triệu chứng thường hay gặp nhất là vùng đầu, mặt, cổ và khủy tay, cụ thể:

• Giai đoạn cấp tính: Tổn thương thường thấy là mụn nước bị dập vỡ trên nền da đỏ, có rỉ dịch, đóng vảy tiết. Những tổn thương này thường gặp ở trán, má và cằm của bé. Một số trường hợp nặng, các mụn nước có thể nổi trên thân mình và các chi của bé.

• Giai đoạn bán cấp: Các triệu chứng hầu hết sẽ nhẹ hơn, các dát sần tập trung trên nền da đỏ thành từng mảng hoặc nằm rải rác, ức dịch nhiều và có phù nề kèm theo ngứa.

• Giai đoạn mạn tính: Ở giai đoạn này, da trẻ thường dày và khô, các vết nứt ở da gây đau đớn cho trẻ, những nếp gấp lớn như lòng bàn tay, bàn chân, cổ tay, cổ chân….

Trẻ em mắc viêm da cơ địa thương kèm với các bệnh khác như hen suyễn, dị ứng, bệnh vảy cá… Viêm da cơ địa gây ra tình trạng ngứa dữ dội, khiến trẻ khó chịu, quấy khóc và thường xuyên cào gãi, chà xát, điều này làm da dễ tổn thương và bị nhiễm trùng.

3.2 Triệu chứng viêm da cơ địa ở người trường thành

Ở người trưởng thành, viêm da cơ địa có ít triệu chứng rầm rộ như trẻ em vì người trường thành có nhiều kháng thể và sức đề kháng hơn so với trẻ em. Thông thường, bệnh ít biểu hiện ra da khô sần sùi kéo dài dai dẳng (bệnh mạn tính). Các biểu hiện viêm da cơ địa ở người lớn có sự khác biệt rõ rệt so với trẻ em cụ thể:

• Ngứa: Đây là dấu hiệu điển hình nhất của viêm da cơ địa. Người bệnh có thể bị ngứa tại một vùng da hoặc các vị trí khác nhau trên cơ thể. Cơn ngứa thường tăng lên về đêm hoặc thời tiết chuyển mùa.(2)

• Tổn thương da: Khi bệnh mới khởi phát sẽ xuất hiện các vết chàm và vết đỏ trên da. Theo thời gian tình trạng ngứa da tăng, nếu người bệnh gãi nhiều, các vết tổn thương da dày lên và lan rộng.

• Da phù nề và đóng vảy: Khi da bị tổn thương nặng sẽ có biểu hiện phù nề, chảy dịch, đóng vảy và đau rát khó chịu.

Viêm da cơ địa mạn tính gây ra tình trạng đóng vảy ở da

• Tổn thương da lan rộng: Việc gãi quá nhiều không chỉ gây đau rát mà còn tạo điều kiện cho bệnh lan rộng, các chất dịch chảy ra từ vị trí tổn thương sẽ tạo môi trường cho vi khuẩn phát triển, gây ra tình trạng bội nhiễm da.

• Tổn thương da tái phát: Bệnh sẽ khỏi sau một thời gian điều trị tích cực. Tuy nhiên, không lâu sau đó, bệnh sẽ tái phát, có thể tự tái phát hoặc do thời tiết, môi trường sống bị ô nhiễm…

4. Biến chứng viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa nếu không được phát hiện sớm, điều trị đúng cách có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như:

• Bệnh hen suyễn và sốt cỏ khô: Theo thống kê, có hơn 50% trẻ bị viêm da cơ địa dễ mắc thêm bệnh hen suyễn và sốt cỏ khô.

• Viêm da thần kinh mạn tính: Bệnh này có biểu hiện da có vảy và ngứa mạn tính. Nếu người bệnh càng gãi sẽ càng ngứa, điều này khiến vùng da bị tổn thương, đổi màu và dày lên.

• Nhiễm trùng da: Da bị tổn thương do gãi nhiều dễ gây ra các vết loét, vết nứt và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng da.

• Viêm da tay: Viêm da cơ địa không điều trị có thể gây ra biến chứng viêm da tay gây khó chịu cho người bệnh, đặc biệt với những người làm trong môi trường ẩm ướt, thường xuyên tiếp xúc với xà phòng và chất tẩy rửa.

• Viêm da dị ứng hoặc kích thích: Nếu người bệnh thường xuyên tiếp xúc với các hóa chất công nghiệp, hóa mỹ phẩm, ô nhiễm môi trường… cũng dễ bị viêm da dị ứng hoặc viêm da kích thích.

• Rối loạn giấc ngủ: Việc bị ngứa nhiều và cảm giác khó chịu ảnh hưởng đến giấc ngủ khiến bạn dễ bị mất ngủ, ngủ không ngon, phải thức dậy lúc nửa đêm…

• Ảnh hưởng đến thị lực: Nếu các vết chàm ngứa xuất hiện ở vùng mắt có thể ảnh hưởng đến thị lực của người bệnh.

5. Chẩn đoán viêm da cơ địa

Bác sĩ chẩn đoán viêm da cơ địa dựa trên khám lâm sàng và hỏi bệnh sử của gia đình. Cụ thể, bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng như: da khô, viêm kết mạc mắt, viêm môi, da mặt bị đỏ hoặc tái, có chàm mu bàn tay, vảy trắng. Xem xét bản thân hoặc gia đình có tiền sử bị viêm da cơ địa, dị ứng, hen suyễn, viêm mũi dị ứng, viêm da mạn tính…

Ngoài ra, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân, tình trạng bệnh lý và biến chứng của bệnh. Cụ thể:

• Định lượng IgE toàn phần: Giúp xác định nồng độ IgE trong huyết tương, là một loại globulin miễn dịch có chức năng sinh lý quan trọng trong các phản ứng miễn dịch của cơ thể và tham gia vào cơ chế bệnh sinh của các loại rối loạn dị ứng. Nếu bị viêm da cơ địa thể nặng, lượng IgE sẽ càng tăng cao.

• Xét nghiệm bạch cầu ái toan: Chỉ số bạch cầu ái toan ở mức bình thường khoảng 50-500 tế bào/microlit máu. Ở người bệnh viêm da cơ địa, mật độ này có thể tăng lên hơn 450 tế bào/microlit máu.

• Test áp da: Đây là phương pháp nhằm xác định được nguyên nhân gây bệnh hoặc làm tăng yếu tố khởi phát bệnh.

• Radioallergosorbent test (RAST): Xét nghiệm này giúp xác định các dị nguyên huyết thanh. RAST giúp phát hiện các IgE đặc hiệu với kháng nguyên khác của người bệnh.

6. Điều trị viêm da cơ địa

Theo các chuyên gia, viêm da cơ địa là một bệnh mạn tính, bệnh không thể chữa trị dứt điểm hoàn toàn, chỉ có thể kiểm soát được bệnh. Hầu hết, các phương pháp điều trị hiện này chỉ giúp da trở về trạng thái bình thường càng lâu càng tốt, đồng thời, phòng ngừa và ngăn chặn các cơn bùng phát cũng như biến chứng của bệnh. Theo đó, một số loại thuốc bác sĩ có thể chỉ định như:

• Dùng kem chống ngứa: Các loại kem này giúp người bệnh giảm cảm giác ngứa, tránh gãi nhiều gây tổn thương da. Tuy nhiên, nếu người bệnh có triệu chứng ngứa nặng, đôi khi phải dùng đến thuốc kháng histamine đường uống.

Kem chống ngứa là loại thuốc được bác sĩ chỉ định để giảm cảm giác ngứa cho người bệnh

• Kem dưỡng ẩm: Viêm da cơ địa thường có triệu chứng khô da, do đó sử dụng kem dưỡng ẩm để làm mềm da, tránh nứt nẻ gây nhiễm trùng. Cần dùng kem dưỡng ẩm thường xuyên để đạt được hiệu quả dưỡng da.(3)

• Kem kháng viêm: Kem này giúp hạn chế phản ứng tại chỗ quá mức giúp triệu chứng thuyên giảm, da bớt mẩn đỏ, sưng và ngứa. Tuy nhiên không nên lạm dụng quá nhiều thuốc kháng viêm vì có thể khiến màu da thay đổi, da mỏng, mọc lông và nguy cơ nhiễm trùng cao hơn. Chỉ nên sử dụng kem kháng viêm theo chỉ định của bác sĩ.

• Kháng sinh: Trường hợp người bệnh có nhiễm trùng da thì việc điều trị cần được bổ sung thêm kháng sinh trong thời gian ngắn để điều trị nhiễm trùng. Ngoài ra, nếu vết thương hở hay bị chảy dịch cần đắp gạc và vệ sinh hàng ngày để tránh bội nhiễm.

Ngoài ra, để cải thiện bệnh, bạn có thể chườm lạnh để giảm viêm và giảm ngứa; tránh áp lực làm việc căng thẳng, cần nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc; tập luyện thể dục thường xuyên; xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ dinh dưỡng; hạn chế ăn các loại thức ăn dễ gây dị ứng da như: hải sản, trứng, sữa…

7. Phòng ngừa viêm da cơ địa

Tuy không có cách phòng bệnh viêm da cơ địa triệt để, tuy nhiên vẫn có một số biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như phòng ngừa nguy cơ tái phát của người đã mắc viêm da cơ địa:

• Vệ sinh cơ thể sạch sẽ để loại bỏ bụi bẩn, mồ hôi – tác nhân dễ gây ngứa và viêm da
• Dùng kem dưỡng ẩm sau khi tắm để cấp ẩm cho gan
• Hạn chế tắm nước nóng để tránh kích ứng da và viêm da
• Cẩn trọng trong việc sử dụng mỹ phẩm, nước hoa. Bạn nên đọc kỹ thành phần cũng như hướng dẫn sử dụng để chọn được sản phẩm phù hợp với làn da của mình.
• Hạn chế ăn hải sản, uống rượu bia và không hút thuốc lá
• Không tự ý dùng thuốc. Chỉ dùng thuốc khi có sự chỉ định của bác sĩ
• Xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh, ăn uống đủ chất, bổ sung nhiều chất xơ, vitamin; tập thể dục tối thiểu 30 phút mỗi ngày; uống đủ nước, ngủ đủ giấc….

Bổ sung tinh chất thiên nhiên giúp hỗ trợ cải thiện viêm da cơ địa

Theo các chuyên gia, suy giảm chức năng gan cũng là một trong những yếu tố xúc tác là khởi phát và tái phát bệnh viêm da cơ địa. Một trong những vai trò vô cùng quan trọng của gan là vai trò thải độc, giải độc gan, giúp cơ thể chống lại các yếu tố độc hại bên ngoài. Tuy nhiên, qua thời gian, dưới sự tấn công và tích tụ liên tục của các yếu tố gây hại như: thực phẩm nhiễm độc, rượu bia, thuốc, virus, vi khuẩn,… khiến tế bào gan bị tổn thương, dẫn đến Tế bào Kupffer (đại thực bào thường trú ở gan có nhiệm vụ tạo ra phản ứng miễn dịch và bắt giữ các virus, vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, loại bỏ tế bào hồng cầu chết) phải hoạt động quá mức. Kết quả khiến gan bị hủy hoại, là nguyên nhân chính gây ra gan nhiễm mỡ, viêm gan, tăng men gan, xơ gan, ung thư gan.…

Đồng thời, gan suy yếu, khả năng chống độc giải độc kém là một yếu tố khiến bệnh viêm da cơ địa dễ tái phát hơn. Triệu chứng điển hình của tình trạng gan suy yếu là da mẩn ngứa do độc tố đó sẽ tích tụ dưới da. Do vậy, khi thấy mẩn ngứa xuất hiện trên da kèm các triệu chứng như vàng da vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, mệt mỏi, chán ăn, dễ mất ngủ, chảy máu chân răng… thì rất có thể gan đang gặp vấn đề.

Theo các nhà khoa học, để bảo vệ gan hiệu quả cần phải kiểm soát hoạt động của tế bào Kupffer, từ đó hạn chế tổn thương tế bào gan, tăng cường các vai trò giải độc, khử độc và bảo vệ gan tốt hơn. Nhờ đó, giúp giảm mẩn ngứa, mụn nhọt và duy trì làn da khỏe.

Bằng công nghệ sinh học phân tử cấp cao, các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện ra tinh chất Wasabia và S.Marianum thiên nhiên (có trong sản phẩm Hewel) có tác dụng hiệu quả trong việc chăm sóc và phòng ngừa các bệnh lý về gan. Wasabia và S.Marianum có khả năng kiểm soát tế bào Kupffer hiệu quả, làm giảm sản sinh các chất gây viêm TNF-α, TGF-β, Interleukin… chủ động chống độc cho gan từ bên trong, ngăn ngừa nhiều độc chất tấn công từ bên ngoài, từ đó đẩy lùi tận gốc các triệu chứng khó chịu của chứng nóng gan nổi mụn, nổi mề đay, mẩn ngứa trong đó có viêm da cơ địa giúp duy trì làn da khỏe mạnh. Đồng thời, hai tinh chất này còn giúp tăng cường loại protein đặc biệt bảo vệ cơ thể là Nrf2 gấp 3 lần, từ đó hạn chế tế bào gan hư hại, tăng cường khả năng giải độc và bảo vệ gan hiệu quả.

Hewel chứa bộ đôi tinh chất Wasabia và S. Marianum thiên nhiên giúp kiểm soát tế bào Kupffer – giải quyết được yếu tố quan trọng trong cơ chế sinh ra các bệnh lý về gan, nhờ đó hạn chế nổi mề đay, mẩn ngứa, mụn nhọt do viêm da cơ địa gây ra

Viêm da cơ địa là bệnh lý mạn tính, tái phát nhiều lần và ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt và thẩm mỹ. Do đó, khi bị viêm da cơ địa cần thăm khám, xét nghiệm và điều trị kịp thời theo phác đồ của bác sĩ, tránh tình trạng bội nhiễm hoặc nhiễm trùng da.