Men gan cao nên ăn gì, kiêng gì? thực phẩm tốt nên ăn

Mỗi bệnh lý cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp, do đó người bị men gan cao nên biết rõ men gan cao nên ăn gì và kiêng gì. Kiến thức này sẽ bổ trợ cho quá trình điều trị men gan cao, tốt cho quá trình bảo vệ và tái tạo cấu trúc gan, tăng cường hoạt động của tế bào gan.

Men gan tăng cao là gì?

Men gan tăng cao là sự gia tăng nồng độ các enzym có trong gan như ALT, AST, GGT, ALP cho thấy tình trạng viêm và tổn thương trong hệ thống gan mật. Sự tăng cao ALT và AST không tương xứng với ALP gợi ý bệnh tế bào gan. Ngược lại, sự gia tăng ALP và GGT ưu thế hơn ALT và AST gợi ý tình trạng tắc nghẽn đường mật.

Men gan cao nên ăn gì?

Bên cạnh việc cân đối các thành phần dinh dưỡng chính, người bị men gan cao cũng nên bổ sung nhiều đạm, vitamin và chất xơ vào chế độ ăn thường ngày.

1. Thực phẩm có nhiều vitamin A

Vitamin A là một phần quan trọng của chế độ ăn uống cân bằng, cần thiết cho hệ thống miễn dịch mạnh mẽ. Do đó, những người có men gan cao nên bổ sung thêm vitamin A vào chế độ ăn uống hằng này. Điều này nhằm mục đích tăng sức đề kháng cho gan chống lại các yếu tố tấn công từ bên ngoài.

Để gan khỏe mạnh, trong chế độ ăn hằng ngày người bị tăng men gan nên tiêu thụ những thực phẩm chứa nhiều vitamin A như xoài, đu đủ, khoai lang, gan động vật…

2. Thực phẩm có nhiều vitamin B

Ăn nhiều các thực phẩm giàu vitamin nhóm B sẽ giúp tăng cường hệ thống miễn dịch và chống oxy hóa. Ví dụ một số thực phẩm chứa nhiều vitamin B như:

• Vitamin B12 được tìm thấy trong thịt đỏ, trứng, cá, các sản phẩm từ sữa và thịt gia cầm…
• Folate (B9) được tìm thấy trong rau bina, trứng, măng tây và phô mai…
• Riboflavin (B2) có nhiều trong trứng, thịt, sữa và phô mai…
• Vitamin B6 được tìm thấy trong cá, chuối, ngũ cốc và các loại đậu…

3. Thực phẩm có nhiều vitamin C

Vitamin C có nhiều vai trò khác nhau trong cơ thể, bao gồm vai trò tham gia sinh tổng hợp một số chất, chống oxy hóa, điều hòa miễn dịch, hấp thu sắt… Vitamin C chứa nhiều trong cam, chanh, bưởi… có tác dụng kích thích gan tiết mật nhiều hơn giúp cơ thể loại bỏ độc tố và tăng cường tiêu hóa. Song song đó, vitamin C có tác dụng hỗ trợ chống oxy hóa, nhờ đó bảo vệ gan và ngăn ngừa ung thư.

Cam, chanh, bưởi… là loại trái cây rất nhiều vitamin C, giúp chống stress và tăng cường sức đề kháng cho người men gan cao.

4. Thực phẩm giàu axit béo omega-3

Axit béo omega-3 thường được tìm thấy trong cá, hạt chia và hạt lanh, đóng vai trò hỗ trợ giảm viêm gan và cải thiện chức năng gan. Những chất béo tốt này cho thấy hiệu quả chống lại phản ứng viêm. Một vài nghiên cứu cho thấy, việc bổ sung omega-3 đã cải thiện lượng mỡ trong gan và nồng độ men gan ở người bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) và viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH).(1)

Việc kết hợp nhiều thực phẩm hoặc chất bổ sung giàu omega-3 vào chế độ ăn uống cũng được xem là một chiến lược khoa học để duy trì sức khỏe gan và có thể giúp ngăn ngừa các bệnh liên quan đến gan.

5. Chất xơ (rau lá xanh)

Bông cải xanh, rau diếp, cải bó xôi, cải xoăn, khổ qua… là những thực phẩm đã được ghi nhận tốt cho gan vì giàu chất dinh dưỡng và chứa nhiều chất chống oxy hóa. Những thực phẩm này không chỉ làm phong phú chế độ ăn uống của bệnh nhân có men gan cao mà còn cung cấp nhiều loại chất chống oxy hóa phối hợp với nhau để chống lại gốc tự do, từ đó hỗ trợ sức khỏe gan. Do đó, người bị men gan cao nên chú ý thêm loại thực phẩm này vào bữa ăn hằng ngày.

Súp lơ hay còn gọi là bông cải (xanh và trắng) là những thực phẩm rất tốt cho người men gan cao nhờ làm tăng khử độc.

6. Protein (Đạm)

Men gan cao nên ăn gì? Nên bổ sung các thực phẩm chứa nhiều đạm, bởi đây là thành phần cấu tạo chính của tất cả tế bào trong cơ thể. Nhưng khi tế bào gan bị tổn thương hoặc hoại tử làm tăng men gan, khả năng miễn dịch của cơ thể sẽ giảm. Vì vậy, chế độ ăn cho người men gan cao cần bổ sung nhiều đạm để phục hồi và tăng cường khả năng miễn dịch. Thịt nạc, trứng, cá, các loại đậu… là những thực phẩm rất giàu đạm.

Đạm là một trong những thành phần dinh dưỡng chính trong bữa ăn hằng ngày, có trong cá, thịt, trứng, sữa và các loại đậu.

Men gan cao kiêng ăn gì?

Chế độ ăn cho người có men gan cao nên giảm bớt đường và chất béo trong mỗi khẩu phần ăn.

1. Chất béo

Người có men cao nên có một chế độ ăn cân bằng giữa chất béo và chất xơ. Những thực phẩm nhiều dầu mỡ, đặc biệt là chất béo bão hòa có thể làm lượng chất béo trong cơ thể tăng lên, gây mỡ máu cao, gan nhiễm mỡ… làm cho men gan tăng cao.

2. Thực phẩm chứa nhiều đường

Thực phẩm chứa nhiều đường khiến triglyceride trong máu tăng lên, làm giảm lưu thông máu và tăng độ kết dính tiểu cầu dẫn tới tắc nghẽn vi mạch máu. Triglyceride trong máu tăng còn làm gia tăng tình trạng gan nhiễm mỡ, dễ dẫn đến viêm gan nhiễm mỡ gây tăng men gan.

Người bị men gan cao nên hạn chế ăn nhiều chất ngọt

3. Thực phẩm nhiều muối

Ở những bệnh nhân mắc bệnh gan giai đoạn nặng (xơ gan), cần hạn chế ăn muối, vì việc tăng lượng muối ăn có thể làm gia tăng tích tụ dịch trong cơ thể, đặc biệt là vùng bụng, gây gia tăng triệu chứng xơ gan cổ trướng và phù.

4. Thịt đỏ

Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tiêu thụ thịt đỏ hoặc thịt chế biến sẵn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, trong nghiên cứu này, người ta còn thấy việc tiêu thụ thịt đỏ có tương quan với nồng độ men gan cao trong huyết thanh. Do đó, nếu bạn chọn ăn thịt đỏ, hãy ăn với lượng nhỏ và chọn thịt nạc.(2)

5. Thức ăn sống, không đảm bảo vệ sinh

Không chỉ là “lời cảnh báo” với người có men gan tăng cao, người khỏe mạnh cũng cần hạn chế ăn các thực phẩm sống chưa qua nấu chín, hoặc thực phẩm không đảm bảo vệ sinh.

Thực phẩm sống chưa qua xử lý và nấu chín kỹ trước khi tiêu thụ sẽ gia tăng nguy cơ nhiễm vi khuẩn Salmonella Typhimurium ở các loại thịt, hoặc nhiễm ký sinh trùng từ cá sống, chẳng hạn như sán lá gan, sán dây, giun đũa…

6. Thức ăn nhanh, đồ đóng hộp

Theo một đánh giá năm 2021 trên tạp chí Frontiers in Nutrition, ăn quá nhiều chất béo bão hòa có trong thực phẩm đóng hộp, thực phẩm chế biến sẵn có thể dẫn đến tăng hàm lượng mỡ trong gan và diễn tiến nhanh thành xơ gan.(3)

Ăn nhiều chất béo bão hòa hơn mức khuyến nghị theo thời gian, có thể dẫn đến tổn thương gan làm cho men gan tăng cao. Một nghiên cứu sơ bộ năm 2022 được công bố trên tạp chí Nghiên cứu Dinh dưỡng Lâm sàng cho thấy rằng, thịt đỏ và các loại thức ăn nhanh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.

Men gan cao kiêng gì?

Bên cạnh lưu ý men gan cao không nên ăn gì, người có men gan cao nên kiêng điều gì?

1. Hạn chế bia rượu

Men gan cao kiêng gì? Đó chính là bia rượu, các thức uống có cồn gây độc trực tiếp cho gan. Vì vậy, nếu bị men gan cao nên kiêng rượu bia để không làm tổn thương gan thêm nữa.

Do đó, những bệnh nhân bị tổn thương gan do uống quá nhiều rượu, cần phải ngừng uống rượu. Nếu vẫn tiếp tục uống rượu bia, tình trạng gan sẽ chuyển biến nặng hơn đến mức không thể chữa trị được nữa.

Bia rượu không dành cho những người có men gan cao

2. Tránh lạm dụng thuốc, thực phẩm chức năng

Hầu hết các loại thuốc, thực phẩm chức năng vào cơ thể đều phải đi qua gan – nơi chuyển hóa chính. Khi vào gan, các enzym trong gan chuyển đổi tiền chất thành chất chuyển hóa có hoạt tính hoặc chuyển đổi thuốc có hoạt tính thành dạng không hoạt tính. Quá trình chuyển hóa thuốc chính của gan là thông qua một nhóm enzyme cytochrome P450.

Các enzyme cytochrome P450 này kiểm soát tốc độ chuyển hóa của nhiều loại thuốc. Do đó, khi lạm dụng thuốc và sản phẩm bổ sung quá đà, dẫn đến tình trạng quá tải làm cho gan không thể chuyển hóa kịp, khiến cho nồng độ thuốc trong máu cao, ảnh hưởng đến sức khỏe.

3. Tránh stress

Căng thẳng và lo lắng được cho là góp phần làm giảm chức năng gan, tăng nồng độ men gan vì chúng làm giảm lưu lượng máu đến gan. Căng thẳng cũng khiến nồng độ cortisol tăng cao, từ đó dẫn đến tổn thương gan. Ngoài ra, các tế bào miễn dịch tự nhiên có trong gan khi bị căng thẳng sẽ tiêu diệt tế bào gan, khiến tình trạng gan trở nên tồi tệ hơn.

4. Tránh hút thuốc

Không chỉ ung thư phổi mà ngay cả ung thư gan cũng liên quan đến hút thuốc lá. Khói hít vào do đốt thuốc lá chứa nhiều hóa chất độc hại ảnh hưởng đến gan. Bên cạnh đó, căng thẳng oxy hóa mà khói thuốc lá gây ra cũng rất lớn và nó gây tổn thương tế bào gan, và cuối cùng có thể dẫn đến ung thư gan.

Từ chối hút thuốc lá cũng là cách ngăn ngừa tăng men gan

5. Tránh thức khuya

Trong một nghiên cứu năm 2017 do Đại học Geneva thực hiện, các nhà khoa học ở Thụy Sĩ đã phát hiện ra rằng gan thích nghi với chu kỳ ngủ và thức và hoạt động theo chu kỳ này. Gan hoạt động theo nhịp sinh học của cơ thể bạn bằng cách ghi lại các giai đoạn hoạt động (ban ngày) và thụ động (ban đêm). Thức khuya sẽ gây nhầm lẫn và ảnh hưởng đến hoạt động của gan. Một nghiên cứu khác được công bố vào năm 2020 cũng cho thấy ngủ không đủ giấc về đêm có thể làm tăng nguy cơ xơ gan.

Hơn nữa, khoảng thời gian ngủ là lúc gan được nghỉ ngơi để hồi phục lại năng lượng và dưỡng chất cần thiết cho hoạt động của gan, nếu bạn vẫn thức trong thời gian đó, gan sẽ nỗ lực làm việc nhiều hơn và có thể tự suy yếu. Vì đóng vai trò rất lớn trong việc đào thải độc tố nên gan bị tổn thương sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bạn.

6. Tránh quan hệ tình dục không an toàn, tiếp xúc với máu và dịch cơ thể của người khác

Một số virus viêm gan gây hại cho gan có thể lây lan qua máu và dịch cơ thể, đặc biệt là virus viêm gan B và C. Bệnh lây truyền từ người nhiễm phổ biến nhất qua quan hệ tình dục không an toàn (quan hệ tình dục không dùng bao cao su), từ mẹ sang con trong khi sinh hoặc qua kim tiêm bị nhiễm virus.

Ngoài ra, các hành vi có thể làm lây lan virus viêm gan như thường xuyên thay đổi bạn tình và không sử dụng bao cao su mỗi khi quan hệ tình dục; tiêm chích ma túy bằng kiêm tiêm chung; xăm hình, xỏ lỗ trên cơ thể hoặc thiết bị y tế/nha khoa không được khử trùng; dùng chung lưỡi dao cạo hoặc bàn chải đánh răng có dính máu nhiễm trùng (điều này rất hiếm).

Ở người lớn, bệnh thường không gây ra triệu chứng rõ ràng và có thể khỏi sau vài tháng mà không cần điều trị. Tuy nhiên, một số trường hợp nhiễm virus sẽ diễn tiến thành mạn tính và có nguy cơ gây tổn thương gan, tăng men gan, thậm chí là tử vong.

Lưu ý chế độ ăn uống cho người men gan cao

1. Chế độ dinh dưỡng đặc biệt dành cho gan

Khi men gan cao đồng nghĩa với việc tế bào gan bị viêm hoặc hoại tử số lượng lớn, báo hiệu một quá trình tổn thương sâu rộng. Trong trường hợp này, ngoài việc cân bằng dinh dưỡng hợp lý bạn cũng cần chủ động bổ sung các thành phần xuất xứ từ thiên nhiên, đặc biệt là các sản phẩm có chứa tinh chất thiên nhiên từ Wasabia và S. Marianum.

Hiện nay, bộ đôi tinh chất Wasabia và S. Marianum có trong Hewel giúp hỗ trợ bảo vệ và tái tạo cấu trúc gan, giảm tổn thương gan, tăng cường quá trình giải độc và hoạt động tế bào gan. Đây là cách hiệu quả giúp ngăn ngừa men gan tăng cao và bảo vệ sức khỏe lá gan của bạn.

2 viên Hewel mỗi ngày giúp kiểm soát tốt hoạt động của tế bào Kupffer nhờ đó, mang đến hiệu quả chống độc, giải độc, bảo vệ gan hiệu quả từ gốc

2. Vận động thể dục

Tập thể dục có tác động tích cực cho sức khỏe tổng thể và cũng giúp ích cho gan. Tập thể dục ít nhất 4-5 lần một tuần đủ để giữ cho cơ thể bạn có vóc dáng cân đối và ổn định chỉ số men gan.

Dinh dưỡng là thủ phạm giấu mặt của rất nhiều bệnh lý nguy hiểm gây men gan cao. Việc khám dinh dưỡng định kỳ sẽ giúp xây dựng thực đơn phù hợp với lứa tuổi, thể trạng, bệnh lý… của mỗi người. Hiện nay, Nutrihome là hệ thống Trung tâm Dinh dưỡng – Y học Vận động đầu tiên có mặt tại Việt Nam chuyên khám, tư vấn và điều trị về dinh dưỡng cho các bệnh lý mạn tính trong đó có men gan cao nên ăn gì.

Tại Nutrihome, đội ngũ chuyên gia dinh dưỡng đầu ngành sẽ trực tiếp khám và điều trị dinh dưỡng cho các bệnh lý về gan với phác đồ khoa học, giúp xây dựng khẩu phần, thiết kế thực đơn cá thể hóa và hướng dẫn chế biến món ăn dễ thực hiện, phù hợp sở thích, điều kiện của từng người bệnh.

Đến đây chắc hẳn bạn đã phần nào biết được men gan cao nên ăn gì và kiêng gì, để đảm bảo sức khỏe và ổn định men gan. Đừng quên chăm sóc, bảo vệ lá gan bằng cách khám sức khỏe định kỳ, xét nghiệm kiểm tra chỉ số men gan và bổ sung các tinh chất hỗ trợ chống độc, giải độc cho gan như Wasabia, S. Marianum.