Rối loạn men gan có nguy hiểm không? Nguyên nhân và cách điều trị

Chỉ số men gan là một trong các yếu tố phản ánh tình trạng sức khỏe của gan. Vì vậy, khi men gan rối loạn (tăng hoặc giảm) rất có thể là dấu hiệu thông báo của gan về việc các tế bào gan bị hoại tử, tổn thương trên diện rộng. Vậy rối loạn men gan là gì? Nguyên nhân và cách điều trị như thế nào?

Rối loạn men gan là gì?

Rối loạn men gan là tình trạng các enzyme trong gan hoạt động bất thường, được phát hiện qua các xét nghiệm máu. Men gan là các protein cần thiết cho quá trình hóa học trong gan và mức độ của chúng trong máu thường phản ánh tình trạng sức khỏe của gan. Có hai loại men gan thường được theo dõi là Alanine aminotransferase (ALT) và Aspartate aminotransferase (AST).

Khi gan bị tổn thương hoặc có vấn đề bệnh lý, các tế bào gan có thể bị phá hủy, làm cho men gan gia tăng phát tán vào máu. Điều này làm tăng mức độ men gan trong máu, lâu ngày dẫn đến rối loạn chức năng gan.

Có bao nhiêu loại men gan?

Có 4 loại men gan chính là:(1)

1. AST (Aspart Transaminase)

AST hay SGOT là loại enzyme có nhiều trong ty thể và bào tương của tế bào. AST cũng được tìm thấy trong nhiều cơ quan khác như tế bào gan, tim, não, thận, tụy và cơ vân. Sự gia tăng AST có thể là dấu hiệu của tổn thương hoặc bệnh lý tại các cơ quan này.

2. ALT (Alanin Transaminase)

ALT hay SGPT là men chủ yếu tập trung trong tế bào gan. ALT cũng được tìm thấy trong tim và tế bào cơ vân nhưng với tỷ lệ thấp hơn. Một điểm đáng chú ý là ALT tăng cao thường phản ánh tình trạng tổn thương gan nghiêm trọng hơn so với sự gia tăng của AST.

3. ALP (Phosphatase Kiềm)

ALP là men tồn tại chủ yếu trong tiểu quản mật của màng tế bào gan. Sự biến động của ALP thường liên quan đến các vấn đề về gan và ống mật.

4. GGT (Gamma-Glutamyl Transferase)

GGT chủ yếu được tìm thấy ở thành tế bào của ống mật. Mức độ GGT cao có thể chỉ ra sự bất thường ở gan hoặc đường mật.

Chỉ số men gan được xác định thông qua 4 loại men gan chính

Nguyên nhân gây rối loạn men gan

Rối loạn men gan là tình trạng chỉ số men gan tăng cao hoặc giảm bất thường.

1. Rối loạn men gan do men gan tăng

Các nguyên nhân dẫn đến men gan tăng:(2)

• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, bao gồm acetaminophen, các loại thuốc kháng sinh và thuốc giảm cholesterol, có thể làm tăng nồng độ men gan. Điều này xuất phát từ phản ứng của cơ thể khi xử lý các chất hóa học trong thuốc.
• Viêm gan: Viêm gan A, B, C, D, E; và viêm gan tự miễn đều gây viêm và làm tổn thương tế bào gan, dẫn đến tình trạng tăng men gan.
• Lạm dụng bia rượu: Việc tiêu thụ rượu bia quá mức là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây rối loạn men gan do tác động độc hại của rượu lên tế bào gan.
• Bệnh gan nhiễm mỡ: Gan nhiễm mỡ liên quan đến rượu, béo phì và hội chứng chuyển hóa, cũng là nguyên nhân rối loạn men gan phổ biến.
• Bệnh Wilson: Đây là một rối loạn chuyển hóa đồng di truyền, gây lắng đọng đồng tại gan và là nguyên nhân gây rối loạn men gan.
• Xơ gan: Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương mạn tính, đây là nguyên nhân gây tăng men gan do sự suy giảm chức năng gan.
• Ung thư gan: Ung thư gan cũng ảnh hưởng đến nồng độ men gan do tác động trực tiếp lên cấu trúc và chức năng gan.
• Bệnh tuyến giáp: Các bệnh liên quan đến tuyến giáp, như cường giáp, đôi khi có thể gây tăng men gan.

2. Rối loạn men gan do men gan giảm

Một số nguyên nhân rối loạn men gan do giảm chỉ số men gan trong cơ thể:

• Sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc: Một số trường hợp, sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc với mục đích giảm men gan, khi xét nghiệm có thể thấy men gan hạ, nhưng trên thực tế, gan đã bị tổn thương nặng nề hoặc các tế bào gan bị hủy hoại, không còn khả năng giải phóng men gan vào máu.
• Dấu hiệu của giai đoạn nguy cấp: Rối loạn men gan với men gan giảm đột ngột có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh nhân đang chuyển sang giai đoạn nguy cấp của bệnh. Điều này đặc biệt đúng trong trường hợp bệnh nhân viêm gan kèm theo hội chứng ure huyết cao, nơi mà hiện tượng men gan giảm không phải là dấu hiệu của sự hồi phục mà là do chuyển hóa nhanh.
• Bệnh nhân chạy thận nhân tạo: Đối với bệnh nhân chạy thận nhân tạo theo định kỳ, việc lọc máu liên tục có thể làm giảm lượng men gan trong máu. Tuy nhiên, đây không phải là dấu hiệu tích cực mà là hậu quả của việc tế bào gan đang bị hủy hoại nghiêm trọng.

Rối loạn men gan nguy hiểm không?

Rối loạn men gan là một dấu hiệu cho thấy có vấn đề với tế bào gan, có thể là do tổn thương gan. Sự thay đổi về chỉ số men gan (tăng hoặc giảm) cần được xem xét cẩn thận, vì nó có thể báo hiệu nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng. Để đánh giá mức độ nghiêm trọng của rối loạn men gan, bác sĩ sẽ dựa vào chỉ số men gan và xem xét tình trạng tương ứng:

• Chỉ số men gan từ 40-80 U/L

Đây là mức độ cảnh báo sớm, có thể xuất hiện trong trường hợp gan nhiễm mỡ, viêm gan do virus, ảnh hưởng của rượu bia hoặc béo phì. Ở tình trạng này người bệnh cần thực hiện các biện pháp can thiệp sớm như thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và theo dõi định kỳ.

• Chỉ số men gan từ 80-150 U/L

Chỉ số này báo hiệu chức năng gan bị suy giảm, lâu ngày có thể gây ra các biến chứng như xơ gan hay suy gan. Tình trạng này cần can thiệp y tế tích cực, bao gồm cả việc xác định nguyên nhân và điều trị chuyên sâu.

• Chỉ số men gan từ 150-200 U/L hoặc > 200 U/L

Đây là tình trạng nguy hiểm, báo hiệu tình trạng tổn hại nghiêm trọng đến tế bào gan, nguy cơ cao dẫn đến xơ gan, suy gan, thậm chí là ung thư gan, vì vậy cần sự quan tâm và can thiệp y tế khẩn cấp.

Cách điều trị rối loạn men gan

Điều trị rối loạn men gan có nhiều cách, từ việc tự cải thiện các dấu hiệu rối loạn men gan đến can thiệp y khoa theo chỉ định bác sĩ.

1. Tìm hiểu và điều trị nguyên nhân rối loạn men gan

Rối loạn men gan có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm lối sống không lành mạnh, nhiễm trùng, các bệnh về gan như viêm gan, gan nhiễm mỡ và thậm chí là tác dụng phụ của một số loại thuốc. Việc nhận diện chính xác nguyên nhân là bước quan trọng nhất trong quá trình điều trị.

2. Thay đổi thuốc điều trị (nếu có)

Nếu thuốc mà bạn đang sử dụng có nguy cơ gây rối loạn men gan, bạn nên liên hệ với bác sĩ điều trị để thảo luận về việc thay đổi loại thuốc. Việc tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế sẽ giúp bạn chọn lựa được phương pháp điều trị phù hợp và an toàn hơn, tránh ảnh hưởng không mong muốn đến sức khỏe của gan.

3. Thay đổi lối sống

Một lối sống lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn và tránh xa các chất kích thích như rượu bia là nền tảng cơ bản để cải thiện sức khỏe gan. Việc điều chỉnh chế độ ăn uống, bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa và vitamin có lợi cho gan sẽ giúp cải thiện chỉ số men gan đáng kể.

4. Can thiệp y khoa

Khi các biện pháp tự nhiên không mang lại kết quả như mong đợi, các phương pháp điều trị chuyên sâu có thể được chỉ định. Việc điều trị bằng phương pháp nào sẽ do bác sĩ chuyên khoa chỉ định sau khi thăm khám trực tiếp.

Ăn uống và duy trì cuộc sống lành mạnh vừa là phương pháp điều trị vừa giúp đề phòng các bệnh lý về gan

Cách phòng ngừa rối loạn men gan hiệu quả

Để phòng ngừa rối loạn men gan một cách hiệu quả, bạn cần áp dụng các biện pháp sau:

1. Chế độ ăn uống lành mạnh

Để phòng ngừa rối loạn men gan nói riêng và các bệnh về gan nói chung, điều đầu tiên bạn cần thực hiện là xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, chọn thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Đặc biệt, giảm thiểu đồ ăn nhanh, thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng và đồ ăn có hàm lượng đường cao. Tích cực tăng cường thực phẩm giàu axit folic, protein, omega-3, vitamin A, vitamin B và các loại trái cây tươi.

2. Duy trì lối sống lành mạnh

Xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh vừa là giải pháp hỗ trợ cải thiện chỉ số men gan vừa là biện pháp đề phòng các bệnh liên quan đến gan hiệu quả. Vì vậy, bạn nên duy trì chế độ tập luyện đều đặn để tăng cường sức khỏe tổng thể, đảm bảo có thời gian nghỉ ngơi hợp lý để cơ thể phục hồi. Đồng thời, tránh sử dụng rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích khác.

3. Không lạm dụng các loại thuốc

Nếu phải dùng thuốc điều trị, bạn cần theo dõi chặt chẽ tác dụng phụ có thể ảnh hưởng đến gan và thông báo cho bác sĩ chuyên khoa ngay khi cần thiết. Không tự ý sử dụng thuốc, cũng như tự tăng liều hoặc lạm dụng thuốc điều trị khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ.

4. Tiêm phòng và khám sức khỏe định kỳ để bảo vệ gan

Chủ động tiêm phòng viêm gan A, B và các bệnh khác theo khuyến cáo y tế. Khám sức khỏe tổng quát định kỳ 6 tháng hoặc 1 năm một lần và thực hiện xét nghiệm men gan để phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

5. Bổ sung tinh chất hỗ trợ sức khỏe gan

Nghiên cứu sinh học phân tử đã cho thấy, tế bào Kupffer khi bị kích hoạt quá mức bởi các yếu tố gây hại cho gan như bia rượu, vi sinh vật, hóa chất, thực phẩm bẩn…, có thể sản sinh ra nhiều chất gây viêm như TNF-α, TGF-β, Interleukin. Điều này gây hậu quả xấu cho tế bào gan, dẫn đến viêm gan, suy gan và làm tăng men gan. Việc kiểm soát hiệu quả tế bào Kupffer là bước quan trọng trong việc ngăn chặn tình trạng tăng men gan từ gốc và hỗ trợ phục hồi các tế bào gan bị hư tổn.

Đồng thời, các nhà khoa học Mỹ đã nghiên cứu và phát hiện tinh chất Wasabia và S. Marianum có khả năng kiểm soát hiệu quả tế bào Kupffer. Sự kết hợp giữa Wasabia và S. Marianum đã được chứng minh là có tác động tích cực trong việc giảm tới 50% các chất gây viêm như TNF-α, TGF-β và Interleukin. Qua đó, giảm quá trình viêm và tổn thương tế bào gan, ngăn chặn tình trạng tăng men gan.

Với thành phần chiết xuất hoàn toàn từ thiên nhiên, viên uống Hewel là lựa chọn hiệu quả trong việc ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến gan và duy trì sức khỏe gan toàn diện

Hơn nữa, Wasabia và S. Marianum còn giúp kích hoạt protein Nrf2, một protein bảo vệ cơ thể, tăng cường khả năng của gan trong quá trình khử độc, từ đó bảo vệ gan và tái tạo các tế bào gan bị tổn thương. Sự kích hoạt này diễn ra mạnh mẽ, có thể tăng gấp 3 lần lượng protein Nrf2 chỉ sau 6 giờ.

Một số lưu ý trong quá trình điều trị rối loạn men gan

Khi điều trị rối loạn men gan, người bệnh cần chú ý đến một số vấn đề sau:

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Việc tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ không chỉ giúp đảm bảo an toàn cho sức khỏe mà còn đạt kết quả điều trị tốt nhất, đồng thời giảm nguy cơ tái phát bệnh.
• Uống thuốc đúng hướng dẫn: Người bệnh phải tuân thủ đúng liều lượng và thời gian uống thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Không tự ý thay đổi loại thuốc hoặc tăng liều mà không có sự chỉ định.
• Tránh tự điều trị: Không nên sử dụng thuốc hoặc phương pháp điều trị mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia y tế. Rối loạn men gan là vấn đề nghiêm trọng, cần sự theo dõi và điều trị chuyên khoa.
• Hạn chế tiếp xúc với chất độc hại: Tránh xa các chất độc như khói thuốc, hóa chất công nghiệp và các hóa chất làm đẹp có hại cho gan để bảo vệ gan khỏi những tác động xấu.
• Hạn chế tiêu thụ rượu: Tốt nhất là ngưng hoàn toàn các thức uống có cồn trong quá trình điều trị rối loạn men gan.
• Kiểm soát cân nặng: Thừa cân, béo phì có thể làm tăng nguy cơ rối loạn men gan. Vì vậy, việc duy trì cân nặng lý tưởng thông qua chế độ ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất thích hợp là hết sức cần thiết.

Việc kiểm soát và theo dõi chỉ số men gan định kỳ rất quan trọng, nhất là với những người có nguy cơ cao như thường xuyên sử dụng rượu bia, mắc bệnh gan mãn tính hoặc béo phì. Bởi việc phát hiện và điều trị rối loạn men gan sớm có thể giúp ngăn chặn hoặc làm chậm quá trình tổn thương gan, bảo vệ sức khỏe tổng thể.