Xơ gan mất bù – Triệu chứng nhận biết và giải pháp điều trị

Xơ gan mất bù là gì?

Xơ gan mất bù là quá trình tổn thương gan nghiêm trọng, lan tỏa trên diện tích rộng và hầu như không còn khả năng tái sinh tế bào gan mới. Lúc này, có đến 80-90% tế bào gan, mô gan đã bị xơ hóa, không còn hoạt động bình thường, dẫn đến chức năng gan bị suy giảm nghiêm trọng. Những tế bào gan chưa bị xơ hóa không thể hoạt động để bù trừ cho phần gan đã bị xơ hóa gọi là xơ gan mất bù.

Nguyên nhân xơ gan mất bù

Xơ gan mất bù thường xuất phát từ nguyên nhân chính là do xơ gan giai đoạn đầu (còn bù) không được phát hiện, điều trị kịp thời khiến bệnh tiến triển nặng và chuyển sang giai đoạn cuối là xơ gan mất bù. Những nguyên nhân xơ gan mất bù phổ biến: Uống quá nhiều rượu bia, do virus viêm gan siêu vi (viêm gan B, C), do gan nhiễm mỡ không do rượu bia. Ngoài ra, xơ gan còn do một số nguyên nhân khác như do bệnh sắt tích tụ trong cơ thể, thừa sắt; xơ nang; bệnh tích tụ đồng trong gan; bệnh rối loạn di truyền…

Nói về cơ chế sinh bệnh, TTND Lê Văn Điềm cho biết, dưới tác động của các tác nhân gây hại như virus viêm gan, bia rượu, thuốc lá, thực phẩm bẩn, thuốc điều trị bệnh… tấn công liên tục trong thời gian dài khiến tế bào Kupffer (đại thực bào ở xoang gan) hoạt động quá mức và buộc phải sản sinh ra nhiều chất gây viêm như TNF-α, TGF-β, Interleukin…

Trong đó, đặc biệt là TGF-β – yếu tố kích hoạt tế bào hình sao sản sinh mô sợi xơ. Theo thời gian, chất xơ tạo ra ngày càng nhiều gây tổn thương và hoại tử tế bào gan, làm thay đổi hoàn toàn cấu trúc gan, hình thành các mô sẹo và nốt gan bất thường, khiến gan chai cứng và không còn khả năng phục hồi.

Triệu chứng xơ gan mất bù

Nếu như giai đoạn xơ gan còn bù các triệu chứng thường mờ nhạt thì giai đoạn xơ gan mất bù các triệu chứng nhận biết rõ nét hơn với 2 Hội chứng suy tế bào gan và Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa:

• Hội chứng suy tế bào gan

– Hôn mê

– Hơi thở có mùi hôi (giống như mùi trứng thối)

– Sức khỏe sa sút, cơ thể mệt mỏi, ăn uống kém

– Thường xuyên bị sốt

– Chảy máu mũi, chảy máu chân răng

– Da khô và vàng da từ nhẹ đến nặng

– Ngón tay dùi trống, lòng bàn tay son

– Phù nề mắt cá chân

– Cổ chướng có thể có từ mức độ vừa đến to

– Giảm khả năng tình dục, vô sinh

– Teo tinh hoàn

– Mất lông vùng cơ quan sinh dục

– Gan nếu sờ thấy: mật độ gan cứng, bề mặt có hạt

Xơ gan cổ trướng đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh

• Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa

– Lách to: với các mức độ khác nhau

– Xuất huyết nội tạng dẫn đến nôn ra máu

– Dễ mắc các bệnh về dạ dày

– Đi ngoài phân đen

– Giãn tĩnh mạch trực tràng (bệnh trĩ)

– Tuần hoàn bàng hệ với các tĩnh mạch ngoài nông màu xanh nổi lên và phát triển các nhánh dưới da bụng.

– Có thể mắc các rối loạn về thần kinh và tâm thần như: run tay, chậm chạp, mất ngủ.

Biến chứng của bệnh xơ gan mất bù

Khi xơ gan đã tiến triển đến giai đoạn mất bù người bệnh đứng trước nguy cơ gánh chịu các biến chứng rất nguy hiểm như:

• Ung thư gan

Người bị xơ gan mất bù có nguy cơ bị ung thư gan rất cao. Ung thư gan ở giai đoạn đầu không có triệu chứng cụ thể. Ở giai đoạn nặng, khi khối u trong gan lan tỏa người bệnh sẽ có cảm giác đau tức vùng dưới sườn phải, sụt cân nhanh chóng, người kiệt sức, đặc biệt xuất huyết ổ bụng do khối u bị vỡ và gây tử vong.

• Phù chân, báng bụng (cổ trướng)

Tăng áp lực tại tĩnh mạch cửa và giảm đạm máu làm chất lỏng tích tụ gây ra phù ở chân (phù chân) và ở bụng (gọi là cổ trướng hay báng bụng) với các triệu chứng như sốt, đau bụng dữ dội và đi ngoài phân đen. Đây là biến chứng xơ gan mất bù nguy hiểm, do đó người bệnh cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt.

• Xuất huyết tiêu hóa

Các tế bào gan bị xơ làm cản trở dòng máu đi qua dẫn đến tăng áp lực tại tĩnh mạch cửa và tại các hệ nối cửa – chủ. Đặc biệt, các tế bào hồng cầu bị tắc nghẽn làm giãn tĩnh mạch thực quản, tĩnh mạch phình vị dạ dày và có thể bị vỡ nếu các tĩnh mạch này giãn nở quá mức, gây ói ra máu đỏ tươi với lượng nhiều và đi cầu phân máu. Điều này khiến người bệnh bị choáng váng, lao đao, dễ ngất xỉu và có thể dẫn đến tử vong.

• Hôn mê gan, bệnh não gan

Khi các chất độc không được đào thải ra ngoài cơ thể sẽ tồn đọng ở ruột và theo máu lên não, tích tụ lâu ngày gây ra bệnh hôn mê não, bệnh não gan với các triệu chứng rối loạn tri giác, người bệnh dễ bị lẫn lộn và không còn minh mẫn (hôn mê gan), dẫn đến tử vong nhanh chóng.

• Hội chứng gan thận

Có đến 14-25% tỷ lệ người mắc bệnh xơ gan biến chứng thành suy thận. Tình trạng này xảy ra do giãn mạch làm giảm thể tích máu động mạch dẫn đến hiện tượng co mạch thận và thường xảy ra ở bệnh nhân cổ trướng, khiến máu thoát ra ngoài ở khoang ổ bụng, khoang màng hoặc các cơ mô. Tỷ lệ tử vong rất cao vì máu chảy ồ ạt làm kiệt sức.

Chẩn đoán và điều trị xơ gan mất bù như thế nào?

Để chẩn đoán xơ gan mất bù chính xác, bác sĩ chuyên khoa sẽ khám lâm sàng, khai thác tiền sử bệnh, triệu chứng đồng thời dùng các phương pháp chẩn đoán chính xác hơn như chọc ổ bụng, phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, fibroscan, chụp CT, chụp MRI…

Chỉ có bác sĩ chuyên khoa mới chẩn đoán chính xác bệnh và tình trạng xơ gan mất bù

Theo thống kê, khoảng 50% bệnh nhân xơ gan mất bù tử vong trong 1 năm đầu tiên. Hiện nay, y học hiện đại vẫn chưa có phương pháp để điều trị bệnh xơ gan. Hầu hết các phương pháp điều trị đều có mục đích làm chậm tiến triển bệnh, giúp người bệnh giảm đau đớn và kéo dài sự sống. Các phương pháp chữa xơ gan mất bù hiện nay như:

• Điều trị bằng thuốc

Các loại thuốc được chỉ định trong chữa xơ gan mất bù như: Thuốc rối loạn đông máu, thuốc tăng đào thải của mật, Albumin human, truyền dịch axit amin phân nhánh, tiêm hoặc uống vitamin nhóm B, thuốc dự phòng xuất huyết tiêu hóa… tùy từng trường hợp cụ thể và mức độ tiến triển của bệnh mà bác sĩ sẽ kê toa thuốc phù hợp.

• Điều trị cổ trướng

Với bệnh nhân bị xơ gan cổ trướng nhẹ và vừa bác sĩ có thể kê thuốc lợi tiểu hoặc chỉ định kết hợp chọc hút cổ trướng, giúp người bệnh tránh được biến chứng suy gan.

Trường hợp bệnh tiến triển nghiêm trọng, các phương pháp điều trị hầu như không còn hiệu quả nữa, bác sĩ sẽ chỉ định chọc dịch nhiều lần trong 1 tuần và kết hợp với truyền albumin.

Ngoài ra, các bác sĩ cũng cân nhắc giải pháp ghép gan cho bệnh nhân ở giai đoạn cuối. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất của phương pháp ghép gan là chi phí rất cao và nguồn gan tương thích khan hiếm.

Việc chữa xơ gan mất bù sẽ rất gian nan và kéo dài do đó người bệnh cần chuẩn bị tâm lý ổn định và luôn lạc quan. Đặc biệt, phải nghiêm chỉnh tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ để mang lại hiệu quả tốt nhất và có thể giảm được các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

• Điều trị nguyên nhân

Việc ngăn chặn nguyên nhân mang ý nghĩa quan trọng trong quá trình điều trị bệnh, giúp thuyên giảm triệu chứng và ngăn sự tiến triển của bệnh, cụ thể:

– Nếu nguyên nhân do rượu bia cần tuyệt đối không sử dụng

– Nếu nguyên nhân do virus viêm gan B,C: Cần ức chế sự nhân lên của virus, điều trị kháng virus…

– Nếu nguyên nhân do thừa cân, béo phì: Cần giảm cân, kiểm soát cân nặng bằng cách thay đổi chế độ ăn theo khoa học.

– Nếu nguyên nhân do nhiễm hóa chất độc hại: Cần ngừng tiếp xúc với hóa chất độc hại.

Kiểm soát tế bào Kupffer – Giải pháp khoa học mới giúp phòng ngừa biến chứng xơ gan mất bù

Ngoài việc tuân thủ nghiêm chỉnh theo phác đồ điều trị của bác sĩ. Người bệnh cần chủ động giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm của bệnh bằng cách can thiệp từ gốc cơ chế sinh bệnh. Cụ thể là kiểm soát hiệu quả tế bào Kupffer, làm chậm tiến triển của bệnh xơ gan và phòng tránh các biến chứng xơ gan thành ung thư gan.

Dưới góc độ nghiên cứu sinh học phân tử, các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện ra khả năng tuyệt vời của 2 tinh chất Wasabia và S. Marianum thiên nhiên giúp kiểm soát hiệu quả hoạt động của tế bào Kupffer. Nhiều nghiên cứu đã chỉ rõ, sử dụng tinh chất này giúp giảm trên 50% các chất gây viêm TNF-α, TGF-β và Interleukin bằng cơ chế kiểm soát hiệu quả hoạt động của tế bào Kupffer, nhờ đó giảm quá trình viêm và tổn thương gan, đồng thời ngăn chặn quá trình hình thành các mô xơ sợi.

Ngoài ra, đặc tính sáng giá nhất của Wasabia và S. Marianum được các nhà khoa học quan tâm chính là khả năng chống độc cho cơ thể, bảo vệ gan, thậm chí kháng ung thư (trong đó có ung thư gan) nhờ đặc tính vượt trội của Isothiocyanates. Hoạt chất Isothiocyanates có trong Wasabia và Silibinin trong S. Marianum giúp hoạt hóa yếu tố phiên mã Nrf2 gấp 3 lần, từ đó làm gia tăng tổng hợp các phân tử Protein, thúc đẩy quá trình giải độc trong gan, từ đó bảo vệ gan cũng như tái tạo các tế bào gan bị hư hỏng.

Nghiên cứu khoa học S.Marianum làm giảm tổn thương ở gan

S.Marianum làm giảm sản xuất TNF-α và Interleukin và TGF-β nên giúp cải thiện quá trình viêm, tổn thương gan, phòng ngừa xơ gan hiệu quả.

Việc sử dụng S. Marianum cải thiện đáng kể tình trạng viêm, xơ hóa gan.

*Nguồn: Clinical Phytoscience International Journal of Phytomedicine and Phytotherapy 2015

doi: 10.1186/s40816-015-0006-z – Bệnh viện Đại học Regensburg, Regensburg, D-93053, Đức

Như vậy có thể thấy, xơ gan mất bù rất nguy hiểm và đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh. Do đó, để cải thiện bệnh người bệnh cần tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ đồng thời, xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học và bổ sung các tinh chất thiên nhiên như Wasabia và S. Marianum giúp hỗ trợ kiểm soát tốt hoạt động tế bào Kupffer từ đó giảm quá trình xơ gan và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

Hồng Thoa