Chỉ số men gan cao: Nguyên nhân, chẩn đoán, bao nhiêu là nguy hiểm?

Chỉ số men gan được xem là thước đo phản ánh sức khỏe của gan. Vậy chỉ số men gan cao báo hiệu điều gì và nguyên nhân nào khiến chỉ số men gan tăng cao? Hãy cùng tìm hiểu ngay trong nội dung sau.

Các chỉ số men gan bạn cần biết

Các chỉ số men gan thường được khảo sát là ALT, AST, GGT và ALP. Các chỉ số này nếu cao hơn mức bình thường có thể là dấu hiệu của tổn thương hoặc các bất thường trong gan. Ý nghĩa của các chỉ số men gan cao như sau:

• ALT (Alanine Aminotransferase): Đây là enzyme tìm thấy chủ yếu trong gan và có vai trò trong quá trình chuyển hóa protein. Chỉ số ALT cao có thể chỉ ra tổn thương tế bào gan, điển hình là viêm gan hoặc tình trạng tổn thương do rượu.
• AST (Aspartate Aminotransferase): AST cũng giống ALT, tuy nhiên, AST còn được tìm thấy trong cơ tim, thận và cơ xương. Chỉ số AST cao không chỉ là dấu hiệu về tổn thương gan mà còn có thể liên quan đến tổn thương ở tim hoặc thận.
• GGT (Gamma-Glutamyl Transferase): Chỉ số GGT cao thường gắn liền với vấn đề ống mật như tắc nghẽn bởi khối u hoặc sỏi mật. GGT là enzyme nhạy cảm trong việc phát hiện các vấn đề về ống mật.
• ALP (Alkaline Phosphatase): ALP được tìm thấy trong gan, đường mật và xương. Mức độ ALP cao trong máu có thể là dấu hiệu của viêm gan, tắc ống mật hoặc các vấn đề về xương.

Các chỉ số men gan được sử dụng để đánh giá tình trạng sức khỏe của gan, nếu có bất kỳ sự tăng cao nào, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm và đánh giá sâu hơn để xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.(1)

Chỉ số men gan bao nhiêu là cao?

Chỉ số men gan cao trong xét nghiệm máu thường là dấu hiệu của tổn thương hoặc bệnh lý liên quan đến gan. Tuy nhiên, mức độ “cao” của các chỉ số men gan có thể khác nhau tùy thuộc vào từng loại enzyme và phạm vi tham chiếu được sử dụng bởi từng phòng thí nghiệm. Dưới đây là một số thông tin chung về chỉ số men gan cao:

• Tăng nhẹ (2-3 lần so với mức bình thường): Đây có thể được coi là mức độ tăng nhẹ, có thể tự phục hồi khi thay đổi chế độ ăn uống và có lối sống lành mạnh.
• Tăng mức độ trung bình (3-5 lần): Mức tăng này cần sự can thiệp kịp thời và có thể yêu cầu điều trị cụ thể.
• Tăng cao (5-10 lần, hoặc lên đến 20 lần): Mức độ này được coi là đáng báo động và yêu cầu điều trị tích cực, vì có nguy cơ gây ra các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan, ung thư gan hoặc suy gan cấp.

Tuy nhiên, không phải tất cả tình trạng tăng chỉ số men gan đều thể hiện tổn thương gan. Một số enzyme cũng có thể xuất hiện trong các mô khác như cơ, tim, thận và não. Do đó, ngoài chỉ số men gan, người bệnh nên làm các xét nghiệm bổ sung để xác định nguyên nhân chính xác và có phác đồ điều trị phù hợp.

Ngoài chỉ số men gan, người bệnh thường được chỉ định xét nghiệm bổ sung một số chỉ số khác để xác định đúng tình trạng bệnh

Chỉ số men gan bao nhiêu là bình thường?

Chỉ số men gan bình thường phụ thuộc vào loại enzyme cụ thể và thường được đo bằng đơn vị U/L (Units per Liter – đơn vị trên lít). Chỉ số men gan bình thường nằm ở các thông số sau:

• Chỉ số AST bình thường thường nằm trong khoảng dưới 37 U/L.
• Chỉ số ALT bình thường thường nằm trong khoảng dưới 40 U/L.
• Chỉ số GGT bình thường dao động từ 0 đến 50 U/L.
• Chỉ số ALP bình thường nằm trong khoảng từ 20 đến 120 U/L.

Lưu ý: Các chỉ số này có thể biến đổi tùy thuộc vào phòng thí nghiệm và phương pháp xét nghiệm. Ngoài ra, chỉ số men gan được gọi là bình thường cũng có thể khác nhau đối với từng độ tuổi và giới tính. Trong một số trường hợp, chỉ số men gan có thể vượt qua giới hạn cho phép nhưng vẫn được xem là bình thường vì không thể hiện bất kỳ tổn thương gan nào.

Nguyên nhân khiến cho chỉ số men gan tăng cao

Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể khiến cho men gan tăng cao và đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

1. Chỉ số men gan tăng cao do một số bệnh lý

Một số bệnh lý có thể dẫn đến tăng chỉ số men gan, điển hình như:

• Viêm gan do virus: Các chủng virus viêm gan (như Hepatitis A, B, C, D, và E) có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng, dẫn đến tăng men gan. Chỉ số men gan cao trường hợp này phản ánh mức độ tế bào gan bị phá hủy.
• Gan nhiễm mỡ: Quá trình tích tụ chất béo trong gan, đặc biệt là trường hợp béo phì và hội chứng chuyển hóa, gây viêm và tổn thương gan, từ đó làm tăng men gan.
• Bệnh lý đường mật: Các vấn đề về đường mật như nhiễm trùng, sỏi mật, hoặc khối u có thể gây tắc nghẽn, dẫn đến tình trạng tăng men gan, đặc biệt là GGT và ALP.
• Rối loạn tự miễn: Các bệnh rối loạn tự miễn như viêm gan tự miễn có thể gây viêm và tổn thương gan. Ngoài ra, một số thuốc điều trị cho các bệnh tự miễn cũng có thể gây tác động tiêu cực đến gan.
• Suy tim: Khi tim không hoạt động hiệu quả, máu không được lưu thông tốt có thể ứ lại tại gan, làm tăng áp lực lên gan và gây ra sự tổn thương, khiến men gan tăng cao, đặc biệt là GGT và ALP.
• Sốt rét: Ký sinh trùng gây sốt rét có thể tấn công và tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả gan. Điều này cũng có thể dẫn đến việc tăng chỉ số men gan.

2. Men gan cao do uống nhiều rượu bia

Uống nhiều rượu bia và thức uống có cồn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các vấn đề liên quan đến sức khỏe gan, khiến men gan tăng cao. Rượu có thể gây ra một loạt các tổn thương gan, từ gan nhiễm mỡ (tình trạng tích tụ mỡ trong gan), viêm gan (viêm và tổn thương tế bào gan), xơ gan (sự hình thành sẹo trong gan do tổn thương lâu dài) và thậm chí là ung thư gan. Lạm dụng rượu trong thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của tổn thương gan, khiến chỉ số men gan cao không kiểm soát.

Đối với người mắc bệnh gan do rượu, việc điều trị và phục hồi chức năng gan cần phải can thiệp y tế và thay đổi lối sống, đặc biệt phải kiểm soát và giảm thiểu tiêu thụ rượu bia. Điều này cực kỳ quan trọng để cải thiện tình trạng hiện tại của gan và ngăn ngừa bệnh tiến triển xấu hơn.

Bia rượu là tác nhân hàng đầu gây hại cho gan

3. Tác dụng phụ của một số loại thuốc điều trị

Sử dụng một số loại thuốc tân dược, đặc biệt là các thuốc có tác dụng giảm triệu chứng nhanh như kháng sinh, thuốc giảm đau, giảm viêm,… có thể gây ra tình trạng men gan tăng cao. Phần lớn thuốc khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa tại gan trước khi được đào thải qua đường mật hoặc qua thận. Sau khi được chuyển hóa tại gan, một số thuốc trở thành chất gây độc với chính bản thân gan và có thể gây tổn thương gan.

Vì vậy, trong quá trình sử dụng thuốc điều trị, người bệnh nên tuân thủ chặt chẽ liệu trình và liều lượng thuốc được bác sĩ kê đơn, không nên lạm dụng để tránh rủi ro gây tổn thương gan. Nếu gặp phải tình trạng men gan cao trong quá trình điều trị, người bệnh nên thông báo ngay với bác sĩ để có thể điều chỉnh liệu trình phù hợp, thay đổi loại thuốc hoặc áp dụng các biện pháp khác để kiểm soát men gan và bảo vệ sức khỏe gan.

Cách chẩn đoán chỉ số men gan cao

Chẩn đoán chỉ số men gan cao chủ yếu dựa vào xét nghiệm máu để đo nồng độ các enzyme gan. Thông qua kết quả, bác sĩ sẽ xem xét và đánh giá chỉ số men gan, chức năng gan và các bệnh lý liên quan đến gan. Xét nghiệm chỉ số men gan thường được chỉ định trong các trường hợp sau:(2)

• Người uống rượu bia quá mức, sử dụng chất kích thích hoặc các đồ uống chứa cồn.
• Người có triệu chứng ốm yếu, buồn nôn, vàng da và mắt, nước tiểu đậm màu, nổi mẩn ngứa, hoặc các triệu chứng liên quan đến gan.
• Người sử dụng các loại thuốc có khả năng ảnh hưởng đến chức năng gan.
• Người có tiền sử bệnh lý gan hoặc vấn đề với men gan.
• Tầm soát ung thư gan.

Để xét nghiệm cho kết quả chính xác nhất, cần lưu ý những điều sau:

• Không uống rượu, chất kích thích hoặc hút thuốc lá trước khi xét nghiệm.
• Nếu uống rượu, nên đợi ít nhất 3 ngày hãy làm xét nghiệm.
• Không ăn uống ít nhất 8 tiếng trước khi xét nghiệm.
• Nếu đang dùng thuốc điều trị, bạn cần thảo luận với bác sĩ về việc có nên tạm ngừng trước khi làm xét nghiệm chỉ số men gan hay không, vì một số loại thuốc có thể làm ảnh hưởng đến kết quả.

Các câu hỏi thường gặp về chỉ số men gan cao

1. Chỉ số men gan cao bao nhiêu là nguy hiểm?

Khi chỉ số men gan cao gấp 5 lần hoặc hơn so với mức bình thường, tình trạng này được coi là cấp độ nguy hiểm, cần được sự chú ý và kiểm soát ngay lập tức. Chỉ số men gan cao đáng kể thể hiện mức độ tổn thương gan nghiêm trọng hoặc các vấn đề sức khỏe khác cần được can thiệp y tế kịp thời. Tuy nhiên, chỉ số men gan cao với mức độ thấp hơn cũng là một cảnh báo cho các bất thường trong gan, một số trường hợp mức độ tổn thương gan và chỉ số men gan cao không tương đồng với nhau. Vì vậy, người có men gan cao nên được thăm khám với bác sĩ để xác định nguyên nhân và có hướng xử trí phù hợp

2. Làm sao để hạ men gan khi chỉ số cao?

Để hạ chỉ số men gan cao, người bệnh cần xác định được nguyên nhân gây ra tình trạng này. Tùy thuộc vào nguyên nhân, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Trong trường hợp men gan cao do viêm gan virus, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng virus để kiểm soát hoạt động của virus, giúp giảm men gan và bảo vệ gan.

Đối với các bệnh lý về gan liên quan đến bia rượu, người bệnh cần ngừng sử dụng các chất kích thích gây hại, kết hợp sử dụng các loại thuốc giúp cải thiện chức năng gan và hỗ trợ quá trình thải độc gan. Nếu men gan cao do các bệnh lý ở cơ quan khác (ví dụ: các rối loạn tự miễn, suy tim, sốt rét,…), sau khi điều trị tận gốc những bệnh lý này men gan sẽ hạ. Bên cạnh đó, người có chỉ số men gan cao cũng cần điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý và lành mạnh hơn, giảm lượng chất béo, đường và thực phẩm chế biến.

3. Ngăn ngừa các chỉ số men gan tăng cao

Để duy trì sức khỏe của gan và ngăn ngừa tình trạng chỉ số men gan tăng cao, bạn cần áp dụng một số biện pháp sau:

• Hạn chế tối đa việc tiêu thụ rượu bia.
• Uống đủ nước mỗi ngày giúp hỗ trợ quá trình chuyển hóa và thải độc của gan.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đóng hộp, nhiều chất béo và đường, vì chúng có thể gây tích mỡ ở gan và gây hại cho gan.
• Xây dựng chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa và chất xơ, đặc biệt các thực phẩm có nguồn gốc thực vật rất tốt cho sức khỏe gan.
• Tuân thủ chặt chẽ chỉ dẫn và liều lượng thuốc của bác sĩ, tránh tự ý thay đổi hoặc ngừng thuốc.
• Nếu có các triệu chứng bất thường như chán ăn, vàng da, nước tiểu sẫm màu, đau tức vùng gan, cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc cơ sở y tế để được kiểm tra và can thiệp kịp thời.

Bên cạnh đó, bạn có thể chủ động bảo vệ gan ngay từ bây giờ bằng các biện pháp hỗ trợ như bổ sung các tinh chất thiên nhiên có lợi cho gan. Các nghiên cứu chỉ ra rằng nhiều bệnh lý gan gây ra tình trạng men gan cao, thường bắt nguồn từ sự kích hoạt quá mức của tế bào Kupffer. Đây là một loại đại thực bào trong gan, có vai trò chống lại các yếu tố gây hại cho gan như rượu bia, thực phẩm không an toàn, vi sinh vật, các loại thuốc, hoặc độc tố. Sự kích hoạt quá mức của tế bào Kupffer làm tăng sản sinh các chất gây viêm như TNF-α, TGF-β và các Interleukin, dẫn đến tổn thương hoặc chết tế bào gan.

Các nghiên cứu tại Đức và Nhật đã cho thấy tinh chất Wasabia và S. Marianum (có trong viên uống Hewel) có khả năng hỗ trợ giảm tổn thương gan và giúp giảm men gan một cách tự nhiên. Cả hai loại tinh chất tự nhiên này cũng giúp kiểm soát hoạt động của các tế bào Kupffer, từ đó giúp bảo vệ gan, giảm tổn thương tế bào gan và giảm lượng men gan giải phóng vào máu. Chúng còn hỗ trợ tăng cường chức năng giải độc và khả năng kháng khuẩn của gan, tạo nên một hàng rào bảo vệ gan trước các yếu tố độc hại từ bên ngoài.

Phòng ngừa gan nhiễm mỡ hiệu quả cùng dưỡng chất từ thiên nhiên Wasabia và S. Marianum

Chỉ số men gan cao là dấu hiệu quan trọng cảnh báo về những bất thường trong chức năng gan. Kịp thời phát hiện và áp dụng các biện pháp kiểm soát hiệu quả sẽ giúp ổn định chỉ số men gan, đồng thời ngăn chặn sự phát triển của các vấn đề liên quan đến gan. Ngoài ra, duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống hợp lý, hạn chế rượu bia và sử dụng thuốc một cách cẩn trọng theo chỉ định của bác sĩ là những bước thiết yếu để bảo vệ sức khỏe gan.