Men gan thấp: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa

Không phải tất cả các trường hợp men gan thấp đều cho thấy gan đang hoạt động bình thường, đôi khi men gan thấp lại là biểu hiện của một tình trạng bệnh lý liên quan nhưng lại ít được quan tâm, đánh giá đúng. Vậy làm cách nào để nhận biết bệnh lý khi có men gan thấp, cách điều trị và biện pháp phòng ngừa tình trạng này ra sao?

Men gan thấp là gì?

Men gan thấp hay còn gọi là enzym gan thấp, là tình trạng mà các chỉ số men gan trong máu không cao, giá trị dưới ngưỡng giới hạn trên hoặc ở mức thấp hơn bình thường.

Dựa vào các chỉ số men gan bình thường, như:

• ALT dưới 40 U/L ở nam giới và dưới 31 U/L ở phụ nữ.
• AST dưới 37 U/L ở nam giới, dưới 31 U/L ở phụ nữ, là ngưỡng bình thường.
• ALP từ 20 đến 120 U/L.
• GGT từ 0 U/L đến 50 U/L ở nam và 0 U/L đến 35 U/L ở nữ.

Nếu sau xét nghiệm máu, các chỉ số men gan thấp hơn ngưỡng hoặc thấp quá mức bình thường thì không nên chủ quan mà cần loại trừ tình trạng men gan thấp do bệnh lý. Trong đó, ALT và AST thấp quá mức có liên quan đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng ở gan và sức khỏe nói chung.

Nguyên nhân gây men gan thấp

Thông thường, ALT và AST trong máu thấp là dấu hiệu sức khỏe gan ổn định. Tuy nhiên, khi 2 enzyme này có nồng độ thấp quá mức có thể cảnh báo tình trạng thiếu vitamin B6, bệnh gan (xơ gan), bệnh thận mạn tính, suy dinh dưỡng…

1. Thiếu vitamin B6

Enzym ALT cần có vitamin B6 để hoạt động. Thiếu vitamin B6 không phổ biến nhưng thường xảy ra ở người già, người nghiện rượu và những người có bệnh lý tiềm ẩn như xơ gan, thận hoặc các bệnh viêm nhiễm.

Trong một nghiên cứu kéo dài 5 tuần trên 52 bệnh nhân chạy thận nhân tạo, nồng độ ALT thấp có liên quan đến tình trạng thiếu vitamin B6. Mức ALT được cải thiện khi bổ sung B6 hàng ngày. Những người nghiện rượu có lượng vitamin B6 thấp cũng có ALT thấp. Sau một tháng kiêng khem và bổ sung vitamin B6, nồng độ ALT cũng được cải thiện.(1)

2. Bệnh gan

Men gan thấp là mối lo ngại khi đó là bệnh gan giai đoạn cuối hoặc xơ gan. Khi đó gan chứa đầy mô xơ và không còn nhiều tế bào gan để sản xuất ra đủ men cho các hoạt động của gan.

3. Bệnh thận mạn tính

Một số nghiên cứu cho thấy, người mắc bệnh thận mạn tính có ALT giảm tỷ lệ thuận với sự tiến triển của bệnh. ALT càng thấp khi chức năng thận càng suy giảm.

4. Các tình trạng bệnh lý khác

Men gan thấp cũng thường gặp ở một số trường hợp sau: lọc thận định kỳ, suy giáp, suy tuyến thượng thận, hội chứng kém hấp thu, suy dinh dưỡng, chế độ ăn ít đạm, sốt, tiêu chảy nặng, ăn quá nhiều chất béo, nhiễm trùng, thiếu sắt, phỏng nặng, hạ calci máu, thiếu đạm và các vitamin, phụ nữ mang thai, ít hoạt động thể chất…

Các chỉ số men gan thấp có thể xuất hiện ở người mắc bệnh gan giai đoạn cuối hoặc bệnh thận

Triệu chứng men gan thấp

Gan chứa đầy mô sẹo đến mức không còn đủ tế bào gan để sản xuất ra các loại enzyme gan. Khi đó nồng độ ALT và AST thấp là dấu hiệu cho thấy chức năng chuyển hóa của gan bị suy giảm mạnh. Lúc này, người bệnh thường cảm thấy cơ thể không khỏe và mệt mỏi, ăn không ngon, sụt cân và teo yếu cơ, buồn nôn, đau ở vùng gan, các mạch máu xuất hiện trên da hình mạng nhện, lòng bàn tay đỏ lấm tấm, rối loạn giấc ngủ…

Nồng độ ALT hoặc AST thấp ở người lớn tuổi được báo cáo là có liên quan đến tình trạng suy nhược, thiểu cơ và nguy cơ tử vong.

Triệu chứng men gan thấp cũng tương tự men gan cao là cảm giác chán ăn, dễ mệt mỏi…

Men gan thấp có nguy hiểm không?

Bị men gan thấp có nguy hiểm không? Ít ai biết rằng men gan thấp cũng có thể góp phần gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe. Trong nhiều nghiên cứu, các nhà khoa học phát hiện những người có ALT thấp có nhiều khả năng mắc bệnh tim hơn.

Hay nghiên cứu khác cũng ghi nhận, người có men gan thấp cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Những người có ALT dưới 8 U/L có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim cao hơn 65%. Nguy cơ mắc bệnh tim bắt đầu giảm khi ALT trên 30 U/L, đặc biệt ở phụ nữ.(2)

Ở người cao tuổi, ALT thấp có thể cho thấy gan bị lão hóa, chức năng thận suy giảm hoặc chế độ ăn thiếu dinh dưỡng.

Trong một phân tích tổng hợp gồm 12 nghiên cứu với hơn 200 nghìn người tham gia, ALT cực thấp ở người cao tuổi (dưới 5 U/L) có liên quan đến nguy cơ tử vong cao hơn do mọi nguyên nhân, cũng như do bệnh tim và ung thư.

Nồng độ ALT ổn định có thể giúp não phục hồi sau đột quỵ. Điều này có thể giải thích một phần tại sao nồng độ ALT cực thấp có thể gây hại cho người cao tuổi.

Điều trị men gan thấp

Dưới đây là một số phương pháp điều trị có thể được áp dụng tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể của men gan thấp:

• Điều trị căn bệnh gốc: Nếu men gan thấp là do một bệnh lý gan như xơ gan, bệnh thận hoặc các vấn đề khác, do đó điều trị các căn bệnh này là mục tiêu điều trị men gan thấp.
• Ngừng sử dụng các chất gây hại cho gan: Nếu men gan thấp là do việc sử dụng thuốc, chất kích thích… người bệnh cần ngừng sử dụng chúng để phục hồi chức năng gan.
• Thay đổi lối sống: Một số thay đổi lối sống có thể giúp cải thiện sức khỏe gan, bao gồm chế độ ăn uống lành mạnh, giảm cân nếu cần thiết, tăng cường hoạt động vận động, tránh bia rượu và các chất gây độc hại khác.
• Theo dõi và đánh giá: Việc theo dõi các chỉ số men gan và thăm khám định kỳ với bác sĩ là quan trọng để đảm bảo rằng tình trạng men gan đang ổn định và không có vấn đề nào mới xuất hiện.

Bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa gan mật sẽ đưa ra đánh giá cụ thể và hướng dẫn điều trị dựa trên nguyên nhân của tình trạng men gan thấp.

Nếu bạn đang gặp vấn đề về men gan thấp, nên tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ. Bởi vì, hầu hết các vấn đề của tình trạng men gan thấp đều liên quan bệnh lý nghiêm trọng.

Cách phòng ngừa men gan thấp

Phòng ngừa men gan thấp thường liên quan đến việc duy trì một lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp bảo vệ gan. Dưới đây là một số cách người bệnh có thể thực hiện để giảm nguy cơ men gan thấp:

• Quan hệ tình dục an toàn: Tránh tiếp xúc với máu, dịch tiết từ người lạ. Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục và chung thuỷ với một đối tác.
• Ngừng hút thuốc lá: Hút thuốc lá có thể gây hại cho gan và làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về gan, bao gồm cả bệnh lý gây ra men gan thấp.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng lành mạnh bằng cách ăn uống cân đối và thực hiện hoạt động thể dục thường xuyên giúp giảm các bệnh lý về gan và hỗ trợ chức năng gan.
• Tránh các chất độc hại: Hạn chế tiếp xúc với các chất độc hại, hóa chất… có thể gây tổn thương gan.
• Tiêm ngừa: Tiêm vắc xin viêm gan A, B là cách ngăn ngừa nguy cơ mắc xơ gan do các bệnh này – căn bệnh làm cho các chỉ số men gan thấp.
• Điều trị các bệnh truyền nhiễm có thể gây tổn thương gan như viêm gan B và C.
• Ăn uống lành mạnh: Hạn chế tiêu thụ thức ăn chứa nhiều chất béo xấu và đường. Tăng cường ăn các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như bông cải xanh, rau lá xanh đậm, ớt chuông, trái cây họ cam quýt, ổi…
• Kiểm soát đường huyết: Ở người đái tháo đường, mức đường huyết không kiểm soát có thể gây tổn thương gan.
• Thực hiện kiểm tra định kỳ: Thực hiện kiểm tra định kỳ sức khỏe, bao gồm kiểm tra men gan, để phát hiện sớm và điều trị các vấn đề gan.

Hỗ trợ chống độc bên ngoài, tăng cường giải độc bên trong

Dù có đa dạng nguyên nhân dẫn đến men gan thấp, vẫn có một cơ chế quan trọng làm tăng sự tổn thương của gan, đó chính là sự hoạt động quá mức của tế bào Kupffer. Tế bào Kupffer khi bị kích thích quá mức có thể phóng thích ra những chất làm tổn thương tế bào gan, rối loạn chức năng và enzym gan.

Trong quá trình tìm giải pháp bảo vệ sức khỏe của lá gan, các nhà khoa học Mỹ sau một thời gian nghiên cứu đã phát hiện ra những tinh chất thiên nhiên có tác dụng trong việc điều hòa hoạt động của tế bào Kupffer, chính là Wasabia và S. Marianum. Đặc biệt, S. Marianum đã được chứng minh có thể làm giảm tổn thương gan.

S. Marianum và Wasabia Japonica khi kết hợp có khả năng kiểm soát hoạt động của tế bào Kupffer, giảm hình thành các chất gây viêm như Leukotriene, Interleukin, TNF-α, TGF-β. Qua đó, góp phần vào việc cải thiện tình trạng tổn thương tế bào gan, giảm viêm gan, và ngăn chặn quá trình xơ hóa gan.

Viên uống Hewel – sản phẩm bảo vệ gan đến từ Mỹ – với sự kết hợp của 2 loại tinh chất Wasabia và S. Marianum sẽ hạn chế tác động của các tác nhân gây hại dẫn đến tình trạng men gan thấp, đồng thời hỗ trợ chống độc cho gan và phục hồi chức năng gan.

Hewel với thành phần từ thiên nhiên an toàn cho sức khỏe

Chế độ dinh dưỡng cho người bị men gan thấp

Theo đánh giá của các chuyên gia gan mật, cải thiện tình trạng men gan thấp có thể đạt được hiệu quả tốt nhất thông qua việc điều chỉnh lối sống và chế độ dinh dưỡng lành mạnh. Dưới đây là một số hướng dẫn giúp người bệnh thiết lập chế độ ăn uống và sinh hoạt tốt hơn:

• Tăng chất xơ và giảm chất béo: Tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ và giảm lượng chất béo bão hòa, tránh sử dụng thực phẩm đóng hộp, đồ ăn nhanh và thức ăn chiên xào, giúp giảm các tác hại cho gan và cải thiện chức năng gan.
• Kiểm soát đường huyết: Hạn chế thực phẩm có hàm lượng đường cao để duy trì mức đường huyết ổn định giúp ngăn chặn rối loạn men gan.
• Hạn chế rượu và chất kích thích: Tránh uống rượu, bia, cũng như không sử dụng chất kích thích và đồ uống có chứa cồn.
• Vận động thể dục và kiểm soát căng thẳng: Thường xuyên hoạt động thể chất và duy trì đời sống tinh thần phong phú, giúp giảm căng thẳng và hỗ trợ chức năng gan.

Mặc dù, men gan thấp thường ít được nhắc đến so với men gan cao, tuy nhiên, cả hai tình trạng này đều ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo lối sống và chế độ dinh dưỡng phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể.