Viêm gan B: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị

1. Viêm gan B là gì?

Viêm gan B là một căn bệnh truyền nhiễm do virus viêm gan B (Hepatitis B virus – HBV) gây ra, ảnh hưởng rất lớn đến chức năng gan. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như suy gan, xơ gan, ung thư gan. Tuy nhiên, đây là loại bệnh diễn tiến thầm lặng, ít có triệu chứng cho đến khi phát triển nặng. (1)

2. Các dạng viêm gan B

Viêm gan B được chia thành 2 dạng là viêm gan B cấp tính và viêm gan B mãn tính:

Viêm gan B cấp tính: Là giai đoạn đầu của quá trình nhiễm viêm gan B, kể từ khi người bệnh nhiễm virus khoảng 6 tháng. Thông thường, có khoảng 90% người nhiễm virus viêm gan B cấp tính sẽ tự khỏi và 10% người mắc sẽ tiến triển thành viêm gan B mãn tính gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho gan. Người nhiễm viêm gan B cấp tính có trở thành mãn tính hay không phần lớn phụ thuộc vào độ tuổi của người nhiễm bệnh.

Viêm gan B mãn tính: Virus viêm gan B tồn tại trong cơ thể trên 6 tháng thì được xếp vào bệnh mãn tính. Viêm gan mãn tính khó chữa trị triệt để và có thể biến chứng thành các bệnh lý nguy hiểm ảnh hưởng đến tính mạng. Viêm gan B mãn tính có 3 dạng:

• Nhiễm viêm gan B thể người lành mang mầm: Những người mắc thể này dù kết quả xét nghiệm viêm gan B sau 6 tháng kể từ khi nhiễm virus là dương tính, nhưng các chỉ số HBeAg và HBV – DNA đều âm tính. Các chỉ số men gan ở mức bình thường, nghĩa là viêm gan B không hoạt động. Tuy nhiên, người bệnh cũng không nên chủ quan vì virus có thể hoạt động trở lại bất cứ lúc nào, thậm chí có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như ung thư gan, vì vậy cần khám sức khỏe định kỳ để tầm soát bệnh.

• Nhiễm viêm gan B thể ngủ yên: Cũng giống như nhiễm viêm gan B thể người lành mang mầm, virus viêm gan B ở thể ngủ yên cũng không hoạt động. Virus không làm hại gan, người bệnh vẫn khỏe mạnh và hoạt động bình thường.

• Nhiễm viêm gan B thể hoạt động (viêm gan siêu vi B mãn): Hoàn toàn đối lập với viêm gan B mãn thể ngủ yên, virus viêm gan B thể hoạt động không ngừng gây tổn hại đến gan, và bệnh có thể biến chứng nặng như: xơ gan, suy gan, ung thư gan.

Nếu virus viêm gan B ở trong cơ thể trên 6 tháng thì trở thành viêm gan B mãn tính

3. Dấu hiệu nhiễm viêm gan B

Viêm gan B thường diễn tiến âm thầm và ít có dấu hiệu rõ ràng, người bệnh dễ bỏ qua các dấu hiệu dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Chúng thường xuất hiện khoảng 1-4 tháng sau khi bạn bị nhiễm, cũng có thể sớm hơn là hai tuần sau khi nhiễm bệnh. Tuy nhiên một số người, thường là trẻ nhỏ, có thể không có bất kỳ triệu chứng nào. Một số dấu hiệu sau đây giúp bạn nhận biết bệnh viêm gan B từ nhẹ đến nặng:(2)

• Đau vùng hạ sườn phải
• Nước tiểu đậm màu
• Sốt
• Đau khớp
• Ăn không ngon miệng
• Buồn nôn và ói mửa
• Suy nhược và mệt mỏi
• Lòng trắng của mắt và da bị vàng

4. Nguyên nhân gây viêm gan B

Virus được truyền từ người này sang người khác qua đường máu, tinh dịch hoặc các chất dịch cơ thể khác. Nó không lây lan khi ăn uống, hắt hơi hoặc ho. Những con đường phổ biến mà virus viêm gan B có thể lây lan là: (3)

• Lây truyền qua đường tình dục: Viêm gan B bị lây lan nếu quan hệ tình dục không an toàn với người bị nhiễm bệnh. Virus có thể truyền sang người khác nếu máu, nước bọt, tinh dịch hoặc dịch tiết âm đạo của người đó xâm nhập vào cơ thể qua vết hở của da hoặc niêm mạc (âm đạo, họng). Nếu trong gia đình có vợ hoặc chồng bị viêm gan B bạn nên đến cơ sở y tế để khám và có cách phòng tránh hợp lý.

• Lây truyền qua đường máu: Virus viêm gan B dễ dàng lây lan qua bơm kim tiêm có dính máu bị nhiễm bệnh. Dùng chung dụng cụ tiêm chích ma túy qua đường tĩnh mạch sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh viêm gan B. Ngoài ra, nhân viên y tế, người đi truyền máu, hiến máu, tiêm hoặc xăm mình mà dụng cụ y tế (máy đo đường máu) chưa được vệ sinh an toàn, hoặc vô tình dùng chung với người bệnh cũng có nguy cơ nhiễm virus viêm gan B.

• Lây truyền từ mẹ sang con: Phụ nữ mang thai bị viêm gan B có thể truyền virus sang con nếu không được phòng ngừa kịp thời. Tiêm vắc xin là cách phòng tránh viêm gan B hiệu quả nhất cho trẻ, nên tiêm trong vòng 24 giờ đầu khi trẻ chào đời và tiêm nhắc lại sau đó.

Các thói quen xấu hằng ngày có thể gây nguy cơ mắc bệnh viêm gan b, tìm hiểu chi tiết các nguyên nhân gây viêm gan b để có thể phòng tránh hiệu quả.

5. Ai có nguy cơ bị nhiễm bệnh viêm gan B?

Một số nhóm sau đây có nguy cơ lây nhiễm viêm gan B đặc biệt cao:(4)

• Nhân viên y tế, đặc biệt là nhân viên phòng xét nghiệm, nha sĩ
• Người quan hệ tình dục không an toàn
• Những người bị bệnh thận
• Người trên 60 tuổi mắc bệnh tiểu đường
• Những người đi du lịch đến các nước có tỷ lệ mắc viêm gan B cao

6. Chẩn đoán viêm gan B

Trong vòng 30 đến 60 ngày kể từ ngày lây nhiễm, virus có thể được phát hiện. Khoảng 70% người lớn mắc bệnh viêm gan B phát triển các triệu chứng, có xu hướng xuất hiện trung bình 90 ngày sau khi tiếp xúc với virus lần đầu. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào các triệu chứng lâm sàng thì khó xác định người bệnh có bị nhiễm virus viêm gan B hay không. Vì vậy, khi có triệu chứng nghi ngờ, người bệnh cần được tiến hành các xét nghiệm dưới đây:

Xét nghiệm máu giúp người bệnh được chẩn đoán chính xác bệnh viêm gan B

6.1 Xét nghiệm máu

Thông qua xét nghiệm huyết thanh (hoặc huyết tương) sẽ giúp tầm soát bệnh viêm gan B, cho biết hệ thống miễn dịch của cơ thể bạn đang phản ứng với virus như thế nào. Trong xét nghiệm máu sẽ có nhiều xét nghiệm khác nhau như: xét nghiệm kháng nguyên, kháng thể bề mặt viêm gan B, xét nghiệm kháng nguyên lõi trên bề mặt viêm gan B, cũng như chức năng gan.

6.2 Siêu âm bụng

Sử dụng sóng âm thanh của máy siêu âm để hiển thị hình dạng, kích thước, cấu trúc nhu mô, mức độ máu lưu thông qua gan, khoang cửa, hệ thống máu trong gan, túi mật, đường mật. Nhờ đó có thể chẩn đoán cũng như phân tích giai đoạn bệnh lý viêm gan B mà người bệnh mắc phải. (5)

6.3 Sinh thiết gan

Việc lấy một mô nhỏ ở gan được lấy ra thông qua một vết rạch nhỏ và gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích sẽ cho thấy gan có nhiễm virus viêm gan B hay không và nhiễm bệnh ở mức độ nào.

Từ những kết quả trên, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán về gan chính xác nhất, xác định hoạt động của gan có bất thường hay không, gan đã từng hay đang trong quá trình viêm, và viêm gan B ở mức độ nào.

7. Biến chứng của bệnh viêm gan B

Viêm gan B chuyển sang giai đoạn mãn tính, có thể gây ra hàng loạt các biến chứng nghiêm trọng dưới đây:

• Suy gan: Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm của viêm gan B. Người bệnh sẽ thường xuyên cảm thấy buồn nôn, chán ăn, mệt mỏi, vàng da vàng mắt. Suy gan cấp có thể dẫn tới suy hô hấp, suy đa tạng và khiến người bệnh tử vong.

• Xơ gan: Viêm gan B mạn tính là một trong những nguyên nhân dẫn tới xơ gan hay nói cách khác là quá trình sẹo hoá. Khi ấy các tế bào gan sẽ bị tấn công chết dần đi, được thay thế bởi các sẹo, và làm gan bị xơ hoá. Bệnh nhân mệt mỏi chán ăn, ăn không tiêu, sụt cân. Suy giảm hệ miễn dịch, phù hai chân rồi lan rộng ra toàn thân. Xơ gan là căn bệnh nguy hiểm nhưng rất khó để phát hiện bởi những triệu chứng không rõ ràng. Khi phát hiện bệnh thường ở giai đoạn cuối, việc điều trị sẽ trở nên rất khó khăn.

• Ung thư gan: Ung thư gan là loại ung thư nguy hiểm và phổ biến trên thế giới, tỉ lệ tử vong đứng hàng thứ 2 trong các bệnh ung thư. Khi tế bào gan bị tổn thương nghiêm trọng, làm chết hàng loạt sẽ đẩy cao nguy cơ đột biến tự phát dẫn đến ung thư gan. Triệu chứng thường thấy của căn bệnh này là phù, sụt cân nhanh chóng, đau bụng, lách to, sốt cao…

• Biến chứng khác: Ngoài ra, viêm gan B mãn tính còn gây ra các biến chứng như: viêm cầu thận, tăng áp tĩnh mạch cửa, bệnh não gan, đồng nhiễm virus…

8. Điều trị viêm gan B

Dựa vào loại viêm gan B mắc phải, cấp tính hay mãn tính mà bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị bệnh viêm gan B cũng khác nhau:

8.1 Trường hợp điều trị viêm gan B cấp tính

Nếu viêm gan B cấp tính (tồn tại trong thời gian ngắn), thường sẽ không cần điều trị y tế. Người bệnh chỉ cần nghỉ ngơi nhiều, uống nhiều nước và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh để hỗ trợ cơ thể tăng sức đề kháng chống lại virus. Tuy nhiên người bệnh cần thăm khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ.

Nếu viêm gan B cấp tính, bạn chỉ cần nghỉ ngơi, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh để hỗ trợ cơ thể chống lại virus mà không cần điều trị bằng y tế

8.2 Trường hợp điều trị viêm gan B mãn tính

Trường hợp bị viêm gan B mãn tính, người bệnh sẽ được điều trị bằng thuốc. Thông thường, liệu pháp điều trị bằng thuốc chỉ được sử dụng nếu virus viêm gan B đang hoạt động. Hiện nay, có 7 loại thuốc điều trị được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) công nhận gồm 5 loại thuốc uống và 2 loại thuốc tiêm:

Thuốc uống ức chế sao chép virus viêm gan B: Dùng thuốc kháng virus người bệnh phải tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn sử dụng thuốc để tránh tạo ra các chủng virus kháng thuốc.

• Tenofovir disoproxil (Viread) hay Tenofovir alafenamide (Vemlidy): Đây thuốc điều trị đầu tay cho người bị viêm gan B mãn tính với tính kháng thuốc rất thấp. Liều dùng mỗi ngày uống một lần, thuốc ít tác dụng phụ và dùng ít nhất một năm hoặc lâu hơn.

• Entecavir (Baraclude) loại thuốc này dùng tương tự như tenofovir và là thuốc điều trị đầu tay.

• Telbivudine (Tyzeka hoặc Sebivo): Đây lại là một thuốc lựa chọn điều trị hàng thứ hai, uống mỗi ngày một lần, với ít tác dụng phụ, trong ít nhất một năm hoặc lâu hơn.

• Adefovir Dipivoxil (Hepsera) Tương tự như telbivudine, đây cũng là một thuốc lựa chọn điều trị hàng thứ hai. Tuy nhiên, trong thời gian dùng thuốc, bệnh nhân phải được theo dõi chức năng thận thường xuyên.

• Lamivudine (Epivir-HBV, Zeffix hoặc Heptadin): Đây là thuốc uống mỗi ngày, tuy nhiên, hiện nay thuốc không còn được sử dụng phổ biến mà thường ưu tiên sử dụng các loại thuốc trên vì hoạt tính chống virus kém hơn, nên hầu như mọi người đều bị kháng thuốc trong vòng một hoặc hai năm.

Thuốc tiêm interferon: Đây là loại thuốc tiêm giúp ức chế virus, kích thích hệ miễn dịch của cơ thể để thải trừ virus và các tế bào bị virus tấn công. Thuốc tiêm có 2 loại sau:

• Interferon alpha dùng để tiêm dưới da 3-5 lần mỗi tuần
• Peg-interferon alpha tiêm dưới da 1 lần mỗi tuần

Liệu trình dùng thuốc kéo dài từ 6-12 tháng để làm chậm khả năng sinh sôi của virus trong cơ thể, giảm sưng và tổn thương gan.Thuốc tiêm interferon được ưu tiên sử dụng trong trường hợp phụ nữ nhiễm virus viêm gan B muốn sinh con, không dung nạp hoặc thất bại điều trị với thuốc ức chế sao chép virus đường uống. Người bệnh cần được theo dõi thường xuyên để phát hiện các dấu hiệu sớm của tổn thương gan và ung thư gan. Cần khám bệnh định kỳ một hoặc hai lần mỗi năm.

Chế độ ăn cho người viêm gan B giúp hỗ trợ cải thiện bệnh hiệu quả trong quá trình điều trị. Người bệnh cần có chế độ ăn uống dinh dưỡng và lên kế hoạch thực đơn món ăn hằng ngày tốt cho gan.

9. Cách phòng ngừa viêm gan B

Cách phòng ngừa viêm gan B tốt nhất là tiêm vaccine chủng ngừa viêm gan B để kiểm soát bệnh. Vaccine được xem là cách phòng bệnh an toàn, hiệu quả và phổ biến rộng rãi nhất hiện nay. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết vaccine này có hiệu quả 98-100% trong việc bảo vệ chống lại virus. Vaccine được sử dụng cho trẻ khi mới chào đời.

Căn bệnh này cũng đã được ngăn chặn tốt hơn nhờ:

• Việc áp dụng các phương pháp xử lý máu an toàn trên toàn cầu. WHO cho biết 97% lượng máu được hiến trên khắp thế giới hiện đã được sàng lọc HBV và các bệnh khác.
• Thực hành tiêm máu an toàn hơn, luôn sử dụng kim tiêm sạch.
• Sinh hoạt tình dục an toàn.

Ngoài ra, bạn có thể giúp ngăn ngừa nhiễm viêm gan B bằng cách:

• Thực hành tình dục an toàn (sử dụng bao cao su cho bất kỳ hành vi quan hệ tình dục nào).
• Không dùng chung các vật dụng cá nhân với người khác như: bàn chải đánh răng, kìm bấm móng tay, dao cạo râu…
• Xăm hoặc xỏ khuyên tại các cửa hàng có áp dụng các biện pháp vệ sinh an toàn.
• Luôn dùng kim tiêm mới và đã được vô trùng.
• Nên làm xét nghiệm máu để xác định xem bản thân có bị nhiễm virus viêm gan B hay không hoặc bạn đã được miễn dịch chưa.

Chỉ nên xăm mình tại các cửa hàng áp dụng các biện pháp vệ sinh an toàn

Sử dụng tinh chất thiên nhiên bảo vệ gan từ sớm

Theo các chuyên gia, dưới sự tấn công của các yếu tố gây hại như: môi trường ô nhiễm, thực phẩm nhiễm độc, rượu bia… lâu ngày sẽ khiến tế bào Kupffer (là đại thực bào nằm ở xoang gan có nhiệm vụ tạo ra phản ứng miễn dịch và bắt giữ các virus, vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, loại bỏ tế bào hồng cầu chết) phải hoạt động quá mức để bảo vệ gan. Khi bị kích thích quá mức sẽ sản sinh các chất gây viêm làm tổn thương các tế bào gan, gây ra viêm, xơ hóa gan, hình thành bệnh lý như gan nhiễm mỡ, viêm gan, tăng men gan, xơ gan, ung thư gan . Vì vậy, muốn gan khỏe, hoạt động hiệu quả phải kiểm soát ổn định tế bào này.

Cặp đôi S.Marianum và Wasabia giúp hỗ trợ kiểm soát tế bào Kupffer, bảo vệ gan hiệu quả

Trải qua nhiều năm dày công nghiên cứu, các nhà khoa học Mỹ đã đã cho ra đời sản phẩm Hewel, Hewel có chứa hai tinh chất quý là Wasabia và S. Marianum. Kết hợp của 2 tinh chất thiên nhiên này sẽ làm hạn chế hình thành các chất gây viêm như Leukotriene, Interleukin, TNF-α, TGF-β… Nhờ vậy, giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng tổn thương tế bào gan, giúp giải độc gan, giảm viêm gan, gan nhiễm mỡ, hạ men gan và phòng ngừa xơ hóa hiệu quả. Đây được xem là giải pháp tác động “trúng đích” nhờ tác động đúng vào cơ chế bệnh sinh.

• Giúp tăng khả năng chống độc, bảo vệ gan trước các tác nhân gây hại (vi sinh vật, hóa chất, thuốc cải thiện bệnh,…), hỗ trợ các liệu pháp khắc phục viêm gan siêu vi B, C; giảm tác hại của hóa trị, xạ trị.
• Hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường chuyển hóa các dưỡng chất thiết yếu của cơ thể (Protid, Glucid, Lipid,…), lợi mật, giảm táo bón. Tăng cường hoạt động tế bào gan, bảo vệ và tái tạo cấu trúc gan.
• Giúp giảm mẩn ngứa, mụn nhọt, duy trì làn da khỏe.
• Giúp hạ men gan, phòng và hỗ trợ phục hồi chức năng gan trong các trường hợp viêm gan mạn tính, xơ gan, gan nhiễm mỡ, ung thư gan, tổn thương gan do rượu bia.

10. Thắc mắc về bệnh viêm gan B

10.1 Bệnh viêm gan B có phổ biến không?

Bệnh viêm gan B là căn bệnh phổ biến ở khắp nơi trên thế giới. Gần 300 triệu người toàn cầu và 2 triệu người tại Hoa Kỳ mắc viêm gan B mạn tính. Gần 2.000 người tại Hoa Kỳ tử vong mỗi năm do các bệnh về gan có liên quan đến Viêm gan B. Đặc biệt, tỷ lệ viêm gan B ở Việt Nam ở mức cao, rất đáng báo động, có hơn 15% dân số mắc viêm gan B (theo thống kê năm 2018).

10.2 Vì sao viêm gan B lại nguy hiểm?

Bệnh viêm gan B được xem là căn bệnh nguy hiểm bởi đây là căn bệnh diễn tiến rất thầm lặng, khó phát hiện và có thể lây lan từ người này sang người khác bằng nhiều đường khác nhau. Virus có thể tấn công gan lặng lẽ và liên tục trong nhiều năm mà không hay biết. Hầu hết những người bị nhiễm viêm gan B đều không biết mình bị nhiễm bệnh cho đến khi bệnh ở giai đoạn nặng. Bệnh để lâu ngày có nguy cơ biến chứng thành các bệnh lý nguy hiểm như suy gan, xơ gan, ung thư gan. (6)

10.3 Viêm gan B có lây không?

Viêm gan b có lây không? Câu trả lời là CÓ. Bệnh viêm gan B là bệnh truyền nhiễm có thể lây từ người này sang người khác qua tiếp xúc với máu của người bệnh, dùng chung kim tiêm, lây truyền từ mẹ sang con hoặc quan hệ tình dục với người bệnh mà không có biện pháp phòng tránh an toàn.

10.4 Đã có thuốc điều trị viêm gan B chưa?

Hiện nay, chưa có thuốc điều trị dứt điểm viêm gan B. Việc sử dụng thuốc giúp ngăn chặn sự nhân lên của virus và/hoặc giúp tái tạo một phần, giảm thiểu sự phá hoại của virus và cải thiện các triệu chứng bệnh lý trên gan. Vì vậy, điều quan trọng là phát hiện sớm để có phương pháp điều trị làm chậm lại quá trình tổn thương gan và ngăn ung thư gan. Khi phát hiện người bệnh bị nhiễm viêm gan B, bác sĩ sẽ theo dõi sức khỏe của gan và quyết định thời điểm cần sử dụng thuốc. Những loại thuốc này có thể ngăn virus sinh sôi thêm trong cơ thể người bệnh. Ngoài ra, bác sĩ sẽ tư vấn thêm cho người bệnh nên ăn, uống gì, sử dụng thêm thực phẩm chức năng nào để bảo đảm chăm sóc và bảo vệ gan tốt nhất.

10.5 Khám và điều trị viêm gan B ở đâu?

Một số địa chỉ khám viêm gan B uy tín tại TP.HCM

1. Trung tâm nội soi & phẫu thuật nội soi tiêu hóa – Bệnh viện đa khoa Tâm Anh

• 2B Phổ Quang, P.2, Q. Tân Bình

2. Khoa Nghiên cứu và điều trị viêm gan – Bệnh viện Chợ Rẫy

• 201B Nguyễn Chí Thanh, P.12, Q. 5, TP.HCM

3. Bệnh viện Bệnh nhiệt đới

• 764 Võ Văn Kiệt, P.1, Q.5, TP.HCM

4. Phòng khám Bệnh viện Đại học Y Dược 1

• 20 – 22 Dương Quang Trung, P.12, Q.10, TP.HCM

5. Phòng khám Viêm gan – Bệnh viện Đại học Y Dược

• 215 Hồng Bàng, 11, Quận 5, TP.HCM

Một số địa chỉ khám viêm gan B uy tín tại Hà Nội

1.Trung tâm nội soi & phẫu thuật nội soi tiêu hóa – Bệnh viện đa khoa Tâm Anh

• 108 Hoàng Như Tiếp, P. Bồ Đề, Q. Long Biên

2. Bệnh viện ĐH Y Hà Nội

• 1 Tôn Thất Tùng, P. Trung Tự, Q. Đống Đa

3. Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương

• 78 Giải Phóng, Q. Đống Đa

4. Khoa Khám bệnh – Bệnh viện Bạch Mai

• 78 Giải Phóng, Q. Đống Đa

5. Bệnh viện Quân y 108

• 1 Trần Hưng Đạo, Q. Hai Bà Trưng

Viêm gan B là căn bệnh hết sức nguy hiểm và dễ lây nhiễm. Bên cạnh việc chú ý theo dõi sức khỏe hàng ngày, có lối sống lành mạnh, thăm khám bệnh định kỳ để phát hiện và điều trị bệnh kịp thời thì cần chủ động bổ sung sản phẩm bảo vệ gan uy tín – chất lượng được chiết xuất từ thiên nhiên, giúp phục hồi chức năng gan, kiểm soát hiệu quả tác nhân gây hại bên trong gan, thành phần được kiểm chứng và được chuyên gia khuyến nghị để bảo vệ gan khỏi các yếu tố độc hại từ bên ngoài.